Λέξεις Πυξίδες
Μπόρχες (σκεφτικός): «Ναι, εκείνες οι συνάξεις... Καθόμασταν ευχαρίστως όλη νύχτα, αρκεί να μιλούσαμε για λογοτεχνία ή φιλοσοφία... Ήταν ένας αλλιώτικος κόσμος... Τώρα μου λένε –και το διαπιστώνω και ο ίδιος – πως γίνεται πολύς λόγος για την πολιτική. Κατά τη γνώμη μου, ο κόσμος ενδιαφέρεται για τους πολιτικούς, όχι για την πολιτική ως κάτι το αφηρημένο. Εμάς, πάλι, μας απασχολούσαν άλλα πράγματα». Από το έξοχο βιβλίο Μπόρχες-Σάμπατο, Διάλογοι (μτφρ. Δήμητρα Παπαβασιλείου, εκδ. Printa). Αφού το διάβασα, δεν το άφησα στην άκρη στιγμή. Ξανά και ξανά το πιάνω πάλι, ξανά και ξανά αφήνομαι στη σοφία, το χιούμορ, την διεισδυτικότητα αυτών των δύο ιερών τεράτων της Λογοτεχνίας και της Σκέψης. Έτυχε από πολύ μικρός να συναντήσω τους Λαβυρίνθους του Μπόρχες, και να χωθώ και να χαθώ στο Τούνελ του Σάμπατο. Το Bookspotting θα επανέρχεται συχνά σ’ αυτή τη συνάντηση δύο τόσο πολύτιμων πνευμάτων.
* * *
Ο Matthias Debureaux έχει βάλει στο μάτι τους τουρίστες, ιδίως αυτούς που ύστερα από εφτά μέρες ημιδιαμονή στο Λονδίνο μιλάνε με κόκνεϊ προφορά ή τους άλλους που επί ώρες πολλές αφηγούνται ανοησίες πλασάροντάς τες για πολύπτυχες περιπέτειες. Στο μικρό βιβλίο (μόλις 57 σελίδες) με τίτλο Η Τέχνη του να γίνεσαι Βαρετός με τις Ταξιδιωτικές σου Αφηγήσεις (μτφρ. Βάνα Χατζάκη, εκδ. Άγρα) περικλείονται και αναλύονται, με τρόπο που σε κάνει να χτυπιέσαι από τα σπαρταριστά γέλια, όλα αυτά τα «ωραία τίποτα με μπόλικο καθόλου», όπως λέγαμε μικροί. Ο Debureaux έχει μεγάλα κέφια, αδράχνει την ευκαιρία να χλευάσει, και μας προσφέρει ίσως το απόλυτο ανάγνωσμα για το τώρα, για το τέλος του θέρους, των διακοπων, των ταξιδιών. Ιδού: «Στο τραπέζι να διηγείστε τις μεγάλες γαστρονομικές συγκινήσεις σας. Σκύλος μαρινάτος με κρέμα κοκκοφοίνικα στην Ινδονησία, ραγού χελώνας στο Μεξικό, σούπα από μεταξοσκώληκες στο Βιετνάμ, ποντίκια αλά κρεμ στην Ανταρκτική, πατέ παπαγάλου, στην Αυστραλία ή νυχτερίδες στο φούρνο στα νησιά Σαμόα. Κρατήστε για επιδόρπιο την πεμπτουσία της κινεζικής κουζίνας, όπως κοκόρια ζωντανά που τα βάζουν να χοροπηδούν σε πυρακτωμένες πλάκες και μετά τρώνε τη νόστιμη πέτσα που μένει απ’ τις πατούσες των πουλερικών».
* * *
«Ήταν ένας άντρας που ήξερε γλώσσες κι έφτιαχνε στίχους. Έβγαζε το ψωμί και το κρασί του βάζοντας λέξεις εκεί που μπαίνουν οι λέξεις, έφτιαχνε στίχους όπως φτιάχνονται οι στίχοι, σαν να ’ταν πρώτη φορά». Έτσι αρχίζει το κείμενο «Σχετικά με τον Φερνάντο Πεσσόα», το οποίο διαβάζεται όχι σαν φιλολογικό δοκίμιο αλλά σαν αστυνομικό με καταιγιστική δράση και αγωνία, κάνοντας το αίμα να κυλάει πιο γρήγορα στις φλέβες – άλλωστε τέτοια είναι τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα, ιδίως όταν ένας πολύ σπουδαίος δημιουργός γράφει για έναν θρυλικό ομότεχνό του. Εν προκειμένω, ο Ζοζέ Σαραμάνγκου (1922-2010) γράφει για τον Πεσσόα, τον άνθρωπο με τις δεκάδες μορφές, τον ποιητή που μετά το πέρασμά του από τα σοκάκια της Λισαβώνας και της Λογοτεχνίας ο κόσμος δεν είναι πια ο ίδιος. Περιλαμβάνεται στον τόμο Το Τετράδιο [κείμενα που γράφτηκαν στο blog, Σεπτέμβριος 2008 - Μάρτιος 2009] τον οποίο μεταφράζει η έμπειρη Αθηνά Ψυλλιά (η οποία, άλλωστε, μας έχει τρατάρει όλα τα έργα του που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας), πάντα στις εκδ. Καστανιώτης. Είναι αληθινά θαυμαστό, εκπληκτικό, λίαν ενθαρρυντικό να βλέπεις πώς ένας δυναμικός συγγραφέας παραμένει και δυναμικός και συγγραφέας όσα χρόνια κι αν βαραίνουν τις πλάτες του.
* * *
Σάμπατο: Στην πραγματικότητα, κανένα έργο τέχνης δεν έχει ηθοπλαστικό χαρακτήρα υπό την έννοια ότι διαπλάθει χαρακτήρες. Τα έργα τέχνης χρησιμεύουν στον άνθρωπο με μια βαθύτερη έννοια, όπως χρησιμεύουν τα όνειρα, που είναι σχεδόν πάντα τρομερά. Ή οι τραγωδίες. Μιλήσατε για τον Μάκβεθ. Είναι έργο τρομερό, αλλά και χρήσιμο. Ίσως θα ήταν πιο σωστό να αφαιρέσουμε αυτό το «αλλά» και στη θέση του να πούμε «γι’ αυτό ακριβώς». (Μπόρχες-Σάμπατο, Διάλογοι (μτφρ. Δήμητρα Παπαβασιλείου, εκδ. Printa).
* * *
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου