Συνολικές προβολές σελίδας

Σάββατο 30 Απριλίου 2011

JPS


Jean-Paul Sartre, La nausée (1938)


Συγγραφέας: Ζαν-Πολ Σαρτρ
Τίτλος: Η Ναυτία
Μετάφραση: Ειρήνη Τσολακέλλη
Εκδόσεις: Πατάκης [2005]
Σελίδες: 302

Ζωή
Ο Ζαν-Πολ Σαρτρ γεννήθηκε στις 21 Ιουνίου του 1905, στο Παρίσι. Σπούδασε στην E’cole Normale Supérieure. Δίδαξε σε λύκεια από το 1931 έως το 1944. Έγραψε φιλοσοφικά κείμενα όπου πραγματεύεται τα ζητήματα της ελευθερίας, της στράτευσης, της ύπαρξης. Επίσης, έγραψε πληθώρα μυθιστορημάτων, θεατρικών έργων, άρθρων, κριτικών δοκιμίων. Ίδρυσε, μαζί με την Σιμόν ντε Μποβουάρ και τον Μορίς Μερλό-Ποντύ, την επιθεώρηση Les Temps Modernes. Το 1964 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ, αλλά αρνήθηκε να το αποδεχτεί. Είχε έντονη πολιτική δραστηριότητα, στο χώρο της Άκρας Αριστεράς. Διηύθυνε τις εφημερίδες La cause du peuple και Libération. Άφησε την τελευταία του πνοή στις 15 Απριλίου του 1980, στο Παρίσι.   

Η Ναυτία
Πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα του Σαρτρ. Ήρωάς του είναι ο Αντουάν Ροκαντέν, ο οποίος, αφού ταξίδεψε σε διάφορες χώρες, αποφασίζει να γράψει μια βιογραφία του μαρκησίου ντε Ρολμπόν. Εγκαθίσταται στην (φανταστική) πόλη Μπουβίλ, μελετάει στη δημοτική βιβλιοθήκη, συναισθάνεται ότι η σχέση του με τα πράγματα είναι προβληματική, και καταγράφει τις σκέψεις του σε ένα ημερολόγιο για να μπορέσει να δει «ξεκάθαρα». Λίγο πριν εγκαταλείψει την Μπουβίλ, ακούει μια μελωδία τζαζ και σκέφτεται ότι η δημιουργία ενός έργου τέχνης είναι η μόνη διέξοδος, ο μόνος τρόπος να υπερβεί την παράλογη, ασφυκτική πραγματικότητα. Έτσι, αποφασίζει να γράψει ένα μυθιστόρημα.

Στυλ
Έργο σύνθετο, η Ναυτία είναι ένα μεταφυσικό μυθιστόρημα, η έκθεση και ανάλυση ενός κόσμου απωθητικού, η αποκάλυψη του παραλόγου μέσω μιας αφήγησης που ερείδεται στη φιλοσοφία. Παρά τη μελαγχολική του διάσταση και την αχλή της απαισιοδοξίας που απλώνεται στις σελίδες του, είναι ένα έργο ξέχειλο από ενέργεια. Η ειρωνεία απέναντι στην αστική παιδεία και η αμφισβήτησή της δεσπόζουν στη γραφή του Σαρτρ. «Τα μυθιστορήματά μου είναι εμπειρίες και είναι εφικτά μόνο με την αποσύνθεση. Μου φαίνεται ότι το σύνολο των βιβλίων μου θα είναι αισιόδοξο», γράφει ο ίδιος ο Σαρτρ.

Ένα απόσπασμα
«Η φωνή τραγουδά: ‘Some of these days, You’ll miss me honey’. Ο δίσκος είναι μάλλον χαραγμένος σε κείνο το σημείο. Επιπλέον υπάρχει κάτι που ραγίζει την καρδιά: η μελωδία δεν έχει αλλοιωθεί καθόλου από αυτό το μικρό βήξιμο της βελόνας πάνω στο δίσκο. Είναι τόσο μακριά – έχει μείνει τόσο πίσω. Και αυτό το καταλαβαίνω: ο δίσκος χαράζεται και φθείρεται, η τραγουδίστρια μάλλον είναι νεκρή~ εγώ θα φύγω, θα πάρω το τρένο μου. Αλλά πίσω από την ύπαρξη που πέφτει από το ένα παρόν στο άλλο, δίχως παρελθόν, δίχως μέλλον, πίσω από αυτούς τους ήχους που, από μέρα σε μέρα, αποσυντίθενται, ξεφλουδίζουν και ολισθαίνουν προς το θάνατο, η μελωδία παραμένει αναλλοίωτη, ζωντανή και δυνατή, σαν ανελέητος μάρτυρας».
Η Ναυτία, σ. 268

Έργα
Το Είναι και το Μηδέν [1943], μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδ. Παπαζήσης.
Καταστάσεις Ι & ΙΙ, [1947 & 1948], μτφρ. Κώστας Σταματίου, εκδ. Αρσενίδης
Άγιος Ζενέ: Κωμωδός και Μάρτυρας [1952], μτφρ. Λουκάς Θεοδωρακόπουλος, εκδ. Εξαντας, 1990.
Οι λέξεις [1964], μτφρ. Ειρήνη Τσολακέλλη, εκδ. Άγρα, 2003.


Σάββατο 16 Απριλίου 2011

Βιβλία στον Flash / Αφιέρωμα στον Cioran





E. M. Cioran, Ο Τελευταίος Φιλόσοφος




Σιοράν: Χωρίς τον Μπαχ, ο Θεός θα ήταν μικρότερος. Χωρίς τον Μπαχ, ο Θεός θα ήταν ένας τύπος τρίτης κατηγορίας. Ο Μπαχ είναι το μόνο πράγμα που σας δίνει την εντύπωση ότι το σύμπαν δεν έχει αποτύχει (Ο Σιοράν μιλάει για τον  Σιοράν)

100 χρόνια από τη γέννησή του, στις 8 Απριλίου του 1911. Εμίλ Σιοράν, ο τελευταίος φιλόσοφος. Από το Βουκουρέστι στο Παρίσι, με σκέψη μέταλλο, με καταβυθίσεις στο ουσιώδες, με τα μάτια ορθάνοιχτα απέναντι στον όλεθρο, και με αποστρατευμένες τις ψευδαισθήσεις, επιχειρεί μιαν ανατομία της οδύνης, μιαν ερμηνευτική των δακρύων, όπως ο ίδιος επέμενε να λέει.

Σιοράν: Τα δάκρυα, κριτήριο της αλήθειας μέσα στον κόσμο των αισθημάτων. Δάκρυα και όχι κλάματα. Υπάρχει μια διάθεση στα δάκρυα που εκφράζεται με μιαν εσωτερική χιονοστιβάδα. Υπάρχουν μυημένοι στα δάκρυα που δεν έχουν ποτέ κλάψει πραγματικά (Για Δάκρυα και για Αγίους)

Στον Flash, 96.0 FM, χθες, Παρασκευή, 15 Απριλίου, τιμήσαμε το λόγο και τη στάση του Σιοράν. Υπό τους ήχους του αγαπημένου όλων, του Ιωάννη Σεβαστιανού Μπαχ (στον οποίο ξανά και ξανά κατέφευγε ο Σιοράν, όπως άλλωστε, μεταξύ άλλων, ο Αντρέι Ταρκόφσκι και ο Νίκος Καρούζος) παρουσιάσαμε τα μεταφρασμένα στη γλώσσα μας έργα του φιλόσοφου και εξηγήσαμε ότι λέμε πως είναι ο Τελευταίος Φιλόσοφος ακριβώς επειδή δεν υπομνηματίζει τα φιλοσοφικά συστήματα του παρελθόντος, δεν σχολιάζει άλλους φιλόσοφους ως είθισται στο μεταμοντέρνο τοπίο, αλλά με θάρρος επιχειρεί να μιλήσει για τις πόρνες, τους αγίους, τους απορριμμένους και απορημένους, για το κατακάθι της ύπαρξης, για την λάσπη, ναι, για την ιλύ της ύλης.

Σιοράν: Όλες οι θεωρίες που έχουν κάποια αξία πηγάζουν από ένα μεθύσι, από μιαν απώλεια του ελέγχου, από μια ικανότητα παραφροσύνης, επομένως ανανέωσης (Ο Κακός Δημιουργός)

Η φιλοσοφία που διακονεί ο Σιοράν ψάχνει στα κράσπεδα και τα ρείθρα να βρει ρημαγμένες στιγμές που είναι πιο κοντά στην ουσία του ανθρώπου από ότι οι λαμπερές κορώνες του θριάμβου. Ο Σιοράν γίνεται, με τον  καιρό, ποιητής της θλίψης. Η γλώσσα, οι λέξεις και ο χορός τους, γίνεται το όχημά του και, συνάμα, το γάντζωμά του στην ύπαρξη.

Σιοράν: Δεν κατοικούμε μια χώρα. Κατοικούμε μια γλώσσα. Αυτή είναι η πατρίδα και τίποτε άλλο (Εξομολογήσεις και Αναθεματισμοί)

Τα βιβλία του Σιοράν που παρουσιάσαμε:

1. Ο Σιοράν μιλάει για τον  Σιοράν (μετάφραση: Κωστής Παπαγιώργης, εκδ. Printa)
2. Για Δάκρυα και για Αγίους (μετάφραση: Σοφία Μωραΐτη-Καπετσώνη, εκδ. Ευθύνη)
3. Ο Κακός Δημιουργός (μετάφραση: Θανάσης Χατζόπουλος, εκδ. Εξάντας)
4. Εξομολογήσεις και Αναθεματισμοί (μετάφραση: Κυβέλη Μαλαμάτη, εκδ. Εξάντας)
5. Εγκόλπιο Ανασκολοπισμού (μετάφραση: Κωστής Παπαγιώργης, εκδ. Εξάντας)

Η Μουσική που ακούσαμε

  1. J. S. Bach, Goldberg Variations. Ερμηνεία σε αρπσίχορδο: Keith Jarrett [ECM 1395. 1989. Βλέπε και www.ecmrecords.com ]
  2. Bach’s Goldberg Variations. Διασκευή/Ερμηνεία: Jacques Loussier Trio [Telarc CD-83479. 2000]

ΥΓ: Τη Μεγάλη Εβδομάδα, κάθε μέρα, δεκάλεπτες παρουσιάσεις βιβλίων.
Θα παρουσιάσουμε:

  1. Στέλιος Ράμφος, Νίτσε για καλό γούστο (εκδ. Αρμός). Μελέτημα.
  2. Εκκλησιαστής (μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδ. Ολκός). Ιερό κείμενο.
  3. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Να είχεν ο έρωτας σαΐτες! (εκδ. Μεταίχμιο). Επτά αγαπητικά διηγήματα του μεγάλου μας συγγραφέα.
  4. Κόλουμ ΜακΚάν, Κι άσε τον κόσμο τον μεγάλο να γυρίζει (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Καστανιώτης). Συναρπαστικό μυθιστόρημα για το χάος του σύγχρονου κόσμου.
  5. Ιωάννης Πλεξίδας, Ο Άνθρωπος ενώπιον του Θανάτου (εκδ. Αρμός). Δοκίμιο για την ανθρώπινη περατότητα με αφορμή τις Ακολουθίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
  6. Τάσος Ρούσσος, Προς Λεύκιον (εκδ. Άγρα). Ποιητική σύνθεση.
  7. Κιουρσάτ Μπασάρ, Μουσική στο προσκέφαλό μου (μτφρ. Νίκη Σταυρίδη, εκδ. Πατάκης). Σύγχρονο ερωτικό μυθιστόρημα με αφορμή ένα πραγματικό γεγονός.
  8. Ραλφ Έλισον, Αόρατος Άνθρωπος (μτφρ. Αγορίτσα Μπακοδήμου, εκδ. Κέδρος) Το αντιρατσιστικό αριστουργηματικό μυθιστόρημα.
  9. Ζήσιμος Λορεντζάτος, Coolectanea (εκδ. Δόμος). Απόσταγμα πολύτιμης σοφίας από τον μεγάλο μας στοχαστή.
  10. Οδυσσέας Ελύτης, Ποίηση (εκδ. Ίκαρος). Διότι: «Στο βυθό της μουσικής συνταξιδεύουμε…»


Πέμπτη 7 Απριλίου 2011

Ο Βλαντής Ξαναγεμίζει τα Βάθρα


Vive la Revolution!
The Lost Boys

του Νίκου Βλαντή




Άδεια βάθρα

Αφού αδειάσαν τα βάθρα, καιρός είναι να ξαναγεμίσουν. Αν τυχόν, για τους περισσότερους που θα αναφέρω από ’δω και πέρα, δεν γνωρίζετε – σχεδόν – τίποτε σχετικό, βγάλτε από το νου σας πως τους παρουσιάζω σαν «αδικημένες μεγαλoφυΐες». Δεν υπάρχει αδικία. Κι όσο για τη μεγαλοφυΐα, αυτή φύεται στο «Universal Mind», τον «Κοσμικό Νου» που μας ενώνει όλους, και μακράν του να αποτελεί το προνόμιο του ενός. Θα πω λοιπόν πως, στα νέα βάθρα, κάθονται άνθρωποι των οποίων τη σκέψη βρίσκω επίκαιρη, νομίζω πως προσπεράστηκε μέσα στη φούρια της εποχής τους αλλά δεν ξεπεράστηκε. Δεν είναι οι νέες αυθεντίες, αλλά μακρινοί προφήτες μιας νέας εποχής για τον Άνθρωπο, αυτής που θα έρθει σαν τελειώσει η επανάσταση που κάνουμε εδώ πέρα.


Ουίλλιαμ Μόρρις

Ο Ουίλλιαμ Μόρρις (1834-1896), εμπνευστής του κινήματος Arts and Crafts, ρομαντικός σοσιαλιστής, ουτοπικός στοχαστής, κλασσικός παραμυθάς, ζωγράφος, ποιητής, κοινωνικός στοχαστής, σχεδιαστής και κατασκευαστής αντικειμένων και μοτίβων, εκδότης... μία πολυσχιδής προσωπικότητα του 19ου αιώνα. Συνιδρυτής της Σοσιαλιστικής Ένωσης της Αγγλίας, που θεωρήθηκε απ’ ορισμένους ανταρσία κατά του Μαρξισμού. Διαγράφηκε όμως και απ’ αυτήν, ως «σοσιαλιστής συναισθηματικής χροιάς» (χαρακτηρισμός του Φρίντριχ Ένγκελς). Την άποψή του για τον Σοσσιαλισμό την εκφράζει στην ουτοπία Νέα από το πουθενά.
Ποια είναι η διαφορά με την ιδεολογία και την πολιτική πράξη του Κομμουνισμού τον προηγούμενο αιώνα; Στην ουτοπία του Μόρρις, οι άνθρωποι δεν είναι γρανάζια μιας αδυσώπητης γραφειοκρατικής μηχανής, αλλά ελεύθεροι να κάνουν ό,τι επάγγελμα θέλουν, να ζήσουν όπου και όπως θέλουν, κτλ. Η «συναισθηματική» λοιπόν, ή ακριβέστερα η ρομαντική σκοπιά του κομμουνισμού (ή ακριβέστερα) του σοσιαλισμού ως πανανθρώπινου οράματος ήταν η επιδίωξη της ανθρώπινης ελευθερίας: η αναζήτηση μιας κοινωνίας όπου οι άνθρωποι θα επιλέγουν τη θέση τους, το χρόνο τους, τη ζωή τους. Και, αυτές οι ελεύθερες επιλογές θα τους κάνουν υγιείς και χαρούμενους.
Πριν προσπεράσετε όλα αυτά για «ρομαντισμούς» και «ουτοπίες», καλό θα είναι να έχετε πρώτα παραδεχθεί πως, η σημερινή συνθήκη το ίδιο ουτοπική και φανταστική είναι (βλ. π.χ. Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας) και στηρίζεται στην αποδοχή της από εμάς. Πέραν του ότι καταρρέει.
Και, πριν τα προσπεράσετε για ψευδή, κοιτάξτε πάλι γύρω σας, ή και μέσα σας και αναρωτηθείτε: πόσοι από εμάς κάνουν τη δουλειά που θέλουν ή ζούνε τη ζωή που επιθυμούν;


Άλμπερτ Μολλ

Ο Άλμπερτ Μολλ (1862-1939), Γερμανός ψυχίατρος, θεωρείται ο τελευταίος επιστήμονας που ασχολήθηκε με την ύπνωση. Το βιβλίο του Hypnotism θεωρείται κλασσικό για το θέμα, αντίτυπο υπάρχει στις ιατρικές βιβλιοθήκες. Περιγράφει λοιπόν πως, στα τέλη του 19ου αιώνα, ιατροί, ψυχίατροι, νομικοί σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική ασχολούνται επιστημονικά με την ύπνωση και παρεμπιπτόντως, στο πρώτο κεφάλαιο, ο Φρόυντ αναφέρεται ως ένας από τους δεκάδες. (Έχετε διαβάσει το Όταν έκλαψε ο Νίτσε του Ίρβιν Γιάλομ (Άγρα); Ίσως θυμάστε το περιστατικό που ο Φρόυντ θεράπευσε τον φίλο του Μπρόιερ υπνωτίζοντάς τον).
Τα χρόνια εκείνα, η ύπνωση έχει απομακρυνθεί τελεσίδικα από τον μυστικισμό. Στο βιβλίο, ο Μολλ αποδεικνύει πως η ύπνωση είναι μια κατάσταση συνείδησης διαφορετική από τον ξύπνιο, αλλά κι από τον ύπνο. Η ειδοποιός διαφορά από τη συνήθη συνείδηση είναι ότι, σε κατάσταση ύπνωσης, ο άνθρωπος έχει μειωμένες λογικές αντιστάσεις και έτσι υποβάλλεται εύκολα σε ό,τι του πει ο υπνωτιστής. Στην κατάσταση αυτήν, δεν πέφτεις με το στερεότυπο ότι σου κουνάν ένα ρολόι τσέπης μπροστά σου (έστω, όχι μόνο). Υπνωτίζεσαι όταν φορτίζεσαι συναισθηματικά ή αφομοιώνεσαι ώστε να κατανοήσεις, να κάνεις ή να παρατηρήσεις κάτι. Δύο σπουδαία ζητήματα ανοίγονται μέσα από τα πειράματα του Μολλ και των άλλων ερευνητών που παραθέτει:
Το πρώτο έχει σχέση με τη φύση της πραγματικότητας: αν υπνωτιστεί κάποιος και του πουν πως δεν θα βλέπει τον δίπλα π.χ., έχει αποδειχθεί πως πράγματι δεν θα τον βλέπει. Στα τέλη του 19ου αιώνα, μέσω της ύπνωσης αποδεικνύεται εργαστηριακά πως η αντίληψη επηρεάζεται ισχυρά από τον νου. Το ίδιο και οι σωματικές λειτουργίες. Οι ιατροί της εποχής ερευνούν την ύπνωση, διότι διαβλέπουν πως κάποιος μπορεί να γίνει καλά αν τον υπνωτίσουν και τον κάνουν να το πιστέψει. Μπορεί κανείς να υποβληθεί σε εγχείρηση χωρίς αναισθητικό (να πιστέψει δηλαδή πως δεν πονάει). Φανταστείτε τι προοπτικές έχουν μείνει ανοιχτές απ’ αυτές τις ανακαλύψεις (πειραματικές αποδείξεις του σολιψισμού;) για τη φιλοσοφία, αλλά και για την ιατρική (πειραματικές αποδείξεις πως οι ασθένειες είναι κατασκευή του μυαλού).
Το δεύτερο ζήτημα έχει σχέση με τη διαχείριση της πραγματικότητας. Αποδεικνύεται π.χ. πως η τηλεόραση είναι ένα μέσον ύπνωσης (αυτό δεν είναι σχήμα λόγου). Διότι, ο βλέπων τηλεόραση είναι σε – κάτι σαν – κατάσταση «τρανς» (προσέξτε ένα παιδί όταν βλέπει απορροφημένο), και έτσι μπορεί να του υποβληθεί το οποιοδήποτε μήνυμα, παρακάμπτοντας το κριτικό φίλτρο. Επίσης, οι διαφημίσεις π.χ., δημιουργούν μια συναισθηματική υπνωτιστική ατμόσφαιρα, στην οποία κυριαρχούν τα επαναλαμβανόμενα σλόγκαν που υποβάλλουν τον εγκέφαλο. Οι επιστημονικές προοπτικές που ανοίχτηκαν μέσω της ύπνωσης για τη χειραγώγηση των ανθρώπων είναι συνταρακτικές. Τα παραδείγματα διαφημίσεων και τηλεόρασης δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου.


Γκόντφρεϋ Χίγκινς

Ο Βρεττανός Γκόντφρεϋ Χίγκινς (1772-1833) είναι ο συγγραφέας μιας εκτενούς μελέτης με τον εμβληματικό τίτλο Ανακάλυψις (Anacalypsis). Στον υπότιτλο. το έργο περιγράφεται και ως Μια Έρευνα της Καταγωγής όλων των Γλωσσών, Εθνών και Θρησκειών). Το έργο απλώνεται σε εύρος 1436 μεγάλου σχήματος και πυκνοτυπωμένων σελίδων, προϊόν έρευνας είκοσι ετών. Ο συσχετισμός με τον Βιτγκενστάιν και την αναζήτηση της πρωταρχικής γλώσσας είναι εμφανής: ο Χίγκινς αναζητεί όχι μόνον την πρωταρχική γλώσσα, αλλά και το πρωταρχικό ανθρώπινο γένος, την πρωτο-θρησκεία. Όχι όμως, μέσα από γλωσσικά παιχνίδια αλλά από την έρευνα πρωτογενών πηγών της αρχαιότητας, στα εβραϊκά, στα λατινικά, τα ελληνικά.
Συνθέτει ένα συνεκτικό σύστημα ανθρωπολογίας, γλωσσολογίας και θρησκειολογίας, επιστημών τότε σχεδόν ανύπαρκτων, που αργότερα θα αποδεχθούν ανεξάρτητα την υπόθεση εργασίας του. Όσο για την περιβόητη πρωταρχική γλώσσα, ο Χίγκινς παρουσιάζει συγκριτικά σε πίνακες τα διάφορα Κελτικά, το Ελληνικό και το Εβραϊκό αλφάβητο και δείχνει έτσι την κοινή αφετηρία από μία παγκόσμια πρωτο-γλώσσα, που υποστηρίζει πως ήταν φτιαγμένη από τα υλικά της Φύσης. Τα γράμματα σημαίνανε δένδρα και φυτά, στα οποία οι άνθρωποι απέδιδαν, ούτως ή άλλως μαγικές ιδιότητες και τα οποία χρησιμοποιούσαν (καθώς τους περιέβαλλαν) για την πρωτόγονη εκμάθηση της αλφαβήτας, σε ένα πρωταρχικό δενδρο-σχολειό.
Είναι ανεξάντλητα όσα μαθαίνει κανείς στην Ανακάλυψη. Ωστόσο, μέσα από τις έρευνες αρχαιολογικών πληροφοριών περί Ετρούσκων, Περσών, Ινδών, Ελλήνων, Αιγυπτίων, Χαλδαίων, Φοινίκων, κ.ο.κ., ξεπροβάλλει μια εντυπωσιακή αλήθεια: ένα συνεκτικό θρησκευτικό σύστημα που ο συγγραφέας κυνηγάει τα ίχνη του σε διάφορα μέρη του πλανήτη, για τα οποία έχει στοιχεία πρωταρχικών αρχαιολογικών ερευνών. Κάθε εξακόσια χρόνια (και αυτό το καταδεικνύει ως αστρονομικό φαινόμενο), οι θρησκείες περίμεναν την έλευση ενός Μεσσία που θα τους έσωζε (τον εκάστοτε «Εσταυρωμένο» δηλαδή). Μετά την έλευση δέκα Μεσσιών (6.000 έτη), αναμένετο η χιλιετής βασιλεία του Θεού στη Γη. Και μετά, πάλι απ’ την αρχή. Πβ. Ουίλλιαμ Μπλέηκ: «Η αρχαία παράδοση πως ο κόσμος θα ριχτεί στο πυρ το εξώτερο σε έξι χιλιάδες χρόνια είναι αληθινή, σύμφωνα με όσα άκουσα στην Κόλαση». (Οι Γάμοι του Ουρανού και της Κόλασης, Νεφέλη).
Ο Ουίλλιαμ Μπλέηκ ήταν ο Εκλεγμένος Αρχηγός ενός Δρυϊδικού Τάγματος. Ο Χίγκινς τον διαδέχτηκε στην αρχηγία το 1827.


Νίκολα Τέσλα

Ο Νίκολα Τέσλα (1856-1943) είναι ο άνθρωπος που αρνήθηκε το Βραβείο Νόμπελ δύο φορές. Υπήρξε επιστήμων και εφευρέτης που έζησε κατά κύριο λόγο στην Αμερική. Είναι γνωστός για την εφεύρεση του εναλλασσόμενου ρεύματος, που άλλαξε την καθημερινότητα των ανθρώπων σε όλη την υφήλιο. Εφηύρε επίσης το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, την τεχνική να αντλούμε ηλεκτρισμό από την κίνηση του νερού. Εφηύρε τους κάθε λογής ηλεκτροκινητήρες. Εφηύρε τα πηνία. Δικαιωματικά σ’ αυτόν ανήκει η εφεύρεση του ραδιοφώνου και των ραδιοκυμάτων. Ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος. Το θέμα μας εδώ είναι αλλού:
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Τέσλα, καθιερωμένος ήδη επιστήμων και εφευρέτης, με το εναλλασσόμενο ρεύμα να κυριαρχεί, έκανε έρευνες στο Κολοράντο Σπρινγκς όπου εφηύρε ένα σύστημα ασύρματης μεταφοράς ενέργειας και πληροφοριών. Εξασφάλισε χρηματοδότηση από τον J. P. Morgan (τον ίδιο), για έναν πύργο (κεραία) που θα χρησιμοποιείτο στις τηλεπικοινωνίες. Του απέκρυψε ωστόσο τον ακριβή σκοπό. Ο Τέσλα σκόπευε να χρησιμοποιήσει τον πύργο για να θέσει σε λειτουργία ένα σύστημα απεριόριστης και ασύρματης μεταφοράς ενέργειας προς οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Ο τρόπος λειτουργίας του γίνεται εύκολα κατανοητός: τη Γη περιβάλει σε ύψος 60 έως 900 χιλιομέτρων η ιονόσφαιρα. Ο Τέσλα μηχανεύτηκε να τη «στοχεύσει» με μια ηλεκτρομαγνητική ακτίνα για να τη «φορτίσει». Η ιονόσφαιρα στην περίπτωση αυτήν θα φορτιζόταν σε όλη την επιφάνειά της. Τρόπον τινά, με μία κεραία, σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, ο οποιοδήποτε θα μπορούσε να αντλήσει δωρεάν ρεύμα απ’ τον ουρανό.
Τα σχέδια ωστόσο διέρρευσαν. Έφτασαν στ’ αυτιά του Μόργκαν. Τον χαράκτηρισε τρελό διότι κινδύνευε να χάσει τα χρήματά του: κανείς δεν θα πλήρωνε λογαριασμό (στον Μόργκαν). Σταμάτησε τη χρηματοδότηση και το έργο σταμάτησε.
Ο Τέσλα από τότε και ώς να πεθάνει περιθωριοποιήθηκε από το κατεστημένο των επενδυτών-τραπεζιτών-κερδοσκόπων. Εφόσον μεσουρανούσε (και εξακολουθεί να μεσουρανεί) η κερδοσκοπία σε βάρος των ανθρώπων, ο Τέσλα χαρακτηρίστηκε «τρελός», λογική στάση απέναντι σε έναν που στόχευε στον άνθρωπο και όχι στο κέρδος. Σε μια μελλοντική όμως συνθήκη (που είναι πολύ κοντά), όταν ο άνθρωπος θα μηχανεύεται με κριτήριο τον συνάνθρωπο και όχι τον πλούτο, άνθρωποι σαν τον Τέσλα θα έχουν καλύτερη θέση.
Ο Τέσλα μάλλον είχε εντρυφήσει βαθιά στα μυστικά του ηλεκτρομαγνητισμού, σε βαθμό να ξεκλειδώσει το μυστήριο της σχέσης ύλης-ενέργειας. Και να δηλώσει για τον Αϊνστάιν πως ασχολείτο με τη μεταφυσική και όχι με την επιστήμη. Από τη σκοπιά του Τέσλα, η θέση μοιάζει σωστή. Διότι, δηλώσεις, πατέντες, κείμενα και σημειώσεις του, αποδεικνύουν ότι είναι εφικτό να επηρεαστεί το κλίμα μέσω ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών. Να προκληθούν σεισμοί με τεχνητό τρόπο. Να παραχθεί «φονική ακτίνα», η οποία θα μπορεί να εξαϋλώσει μέσω ηλεκτρομαγνητικής εκπομπής το όποιο σωματίδιο ύλης. Όλα αυτά βέβαια, είμαι σίγουρος πως σας δημιουργούν ερωτηματικά. Μ’ αυτά (είναι όμορφο ν’ αναρωτιέται κανείς), θα σας αφήσω, υποσχόμενος πολύ σύντομα, να γυρίσω και να τα εξηγήσω.
Η επανάστασή μας αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά: Το μεταφυσικό θέλουμε να γίνει φυσικό, ο οικονομισμός να ξεπεραστεί από τον ανθρωπισμό και να γεννηθεί ένας καινούργιος πολιτισμός. Ο τρόπος, όσο κι αν μοιάζουν ουτοπικά όλα αυτά, είναι απλός:
Αρκεί να καταλάβουμε πώς βρεθήκαμε στη σημερινή δυσμενή θέση.

Νίκος Βλαντής

Υ.Γ. Η επανάσταση συνεχίζεται με το τρίτο κείμενο, με τίτλο Light on Earth


Πηγές για του Λόγου το αληθές:

Ουίλλιαμ Μόρρις
Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του Νέα από το Πουθενά (Ελεύθερος Τύπος). Επίσης, έχουν βγει οι τρεις τόμοι από το παραμύθι του Το Πηγάδι στο Τέλος του Κόσμου, ο τέταρτος κυκλοφορεί τον Ιούνιο του 2011 (Μαγικό Κουτί).
Πληροφορίες για τον Μόρρις στην wikipedia:
Για όποιον ενδιαφέρεται περαιτέρω, υπάρχει η κοινότητα Μόρρις, μη κερδοσκοπική εταιρία:
Βιβλία του μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν και νόμιμα (καθώς είναι απελευθερωμένα από πνευματικά δικαιώματα) στο www.Gutenberg.org , ένα site-θησαυρό δωρεάν κλασικών βιβλίων σε κάθε χρήσιμη μορφή (txt, e-pub κτλ.). Είκοσι πέντε έργα του Μόρρις, προσβάσιμα εδώ:

Άλμπερτ Μολλ
Το βιβλίο του Μολλ για την ύπνωση (με τίτλο Hypnotism) σε έκδοση του 1897 (Λονδίνο, εκδόσεις Ουώλτερ Σκοττ) μπορείτε να το διαβάσετε δωρεάν από τον υπολογιστή σας στο ακόλουθο link:
Αν προτιμάτε να το κατεβάσετε, είτε για να το τυπώσετε είτε για να το διαβάσετε σε ηλεκτρονική συσκευή, το δίνουν δωρεάν σε μορφή pdf, e-pub ή απλό κείμενο (txt), στο ακόλουθο link στο αριστερό μέρος της σελίδας:
Σοβαρές υπόνοιες για τη χρήση επικοινωνιακών τεχνικών από την ελίτ των σύγχρονων δημοκρατιών με αρχές εμπνευσμένες από τις γνώσεις περί υπνωτισμού που ανέφερα, αφήνει ο Άλντους Χάξλεϋ στο βιβλίο του Επιστροφή στον Θαυμαστό Νέο Κόσμο (Ελεύθερος Τύπος). Καλύτερα βέβαια, αν θέλετε να ψάξετε το θέμα, να διαβάσετε για την ύπνωση, και να σκεφτείτε μόνοι σας.

Γκόντφρεϋ Χίγκινς
Αμετάφραστο στα ελληνικά έργο η Ανακάλυψις. Ανέκαθεν ήταν σπάνιο, διότι ελάχιστα αντίτυπα είχαν τυπωθεί ώς τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Σήμερα, με την τεχνολογία print on demand, μπορείτε πια να το αγοράσετε εύκολα, φθηνά και γρήγορα από το Αmazon. Επίσης, το έργο είναι προσβάσιμο μέσω Ίντερνετ, μπορείτε να κατεβάσετε εδώ τον πρώτο τόμο:
Κι εδώ τον δεύτερο:
Ενώ αν θέλετε να διαβάσετε από τον υπολογιστή σας, εδώ τον πρώτο:
Και εδώ τον δεύτερο:
Πρόκειται για την πλήρη έκδοση του 1836 (από αυτήν του 1874 λείπουν τα αρχικά κεφάλαια «Preliminary Observations, από του 1927 όχι. Συγκρατείστε τις πληροφορίες αν σκοπεύετε να το παραγγείλετε).
Για τον Χίγκινς, πληροφορίες υπάρχουν διαθέσιμες εδώ:
Οι απόψεις του Χίγκινς κρίθηκαν αιρετικές στην εποχή του. Ωστόσο, η θεωρία περί της κοινής καταγωγής των Ινδοευρωπαίων είναι σήμερα, ως γνωστόν, ευρέως διαδεδομένη, είτε θεωρείται πως προέρχονται από την περιοχή του Θιβέτ είτε από τον Καύκασο – εξ ου και «Καυκάσιοι» ταυτίζονται με τους Λευκούς:
Η άποψη του Χίγκινς περί της κοινής καταγωγής των γλωσσών από την πρωτο-ινδοευρωπαϊκή γλώσσα καθιερώθηκε ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα:
Τέλος, η θεωρία του περί της πρωταρχικής πρωτο-ινδοευρωπαϊκής θρησκείας «ανακαλύφθηκε» από τους συγκριτικούς θεολόγους στα τέλη του 20ού αιώνα και συζητείται έντονα στις αρχές του 21ου
Την πληροφορία περί του Δρυϊδισμού Χίγκινς και Μπλέηκ την άντλησα από εδώ:

Νίκολα Τέσλα
Αν θέλετε να ενημερωθείτε για όσα γράφω:
Η ιστορία του Πύργου του Τέσλα και της σύγκρουσης με τον Μόργκαν περιγράφεται εδώ:
Για όποιον θέλει να διαπιστώσει πως τεχνητό κλίμα, τεχνητοί σεισμοί και φονικές αχτίνες συνελήφθησαν πειστικά από τον Τέσλα, προτείνω το καλογραμμένο, ενημερωτικό και συνοπτικό βιβλίο του Γιώργου Στάμκου Νίκολα Τέσλα. Ο απαγορευμένος επιστήμονας (εκδόσεις Άγνωστο).



Τρίτη 5 Απριλίου 2011

Génerique / Ζενερίκ / Διαβάζω

[Η στήλη μου Ζενερίκ, στο Διαβάζω που μόλις κυκλοφόρησε]

Ξόρκι στο Θάνατο


 
Σιγά μην πέθανε. Κόβει βόλτες στο Μαρούσι, μεθοκοπάει στην Πάτρα, γλυκοκοιτάζει ορθοβυζάτες κοπελίτσες στα Εξάρχεια, μασουλάει ακανέ στις Σέρρες. Και βλέπει καουμπόικα με τον Λη Μάρβιν στη Νερατζιώτισσα. Ο Μπουκόφσκι.
[Γ.Ι.Μ., Διασυρμός]
 
Ξόρκι στο θάνατο. Όλη η τέχνη αυτό είναι, αυτό να είναι, ξόρκι στο θάνατο. Η επέτειος του Μπουκόφσκι, και ο αδόκητος χαμός του Νίκου Αλεξίου, τόσο σημαντικού εικαστικού καλλιτέχνη, κι ύστερα η απώλεια του πρωτοπόρου Βλάση Κανιάρη, και μετά να φεύγει ο Μανώλης Ρασούλης. Και ο όλεθρος στην Ιαπωνία. Βούτυρο στο ψωμί των τρελαμένων αποκαλυψιακών. Και ολοένα και ξανά και πάλι να σφυροκοπάει μελωδικά το μυαλό ο ανοξείδωτος αίνος/οίνος της ποίησης του Dylan Thomas, «Κι ο Θάνατος δεν θα ’χει πια εξουσία», «And Death shall have no Dominion» – άντε να τον πιστέψεις πια, κι όμως δεν παύεις να τον πιστεύεις. Αλλιώς, χάθηκες.
Ξόρκι στο θάνατο. Όλη η τέχνη, κάθε τέχνη. Η βία να μαίνεται, ναι, αλλά η Τέχνη να ξορκίζει, μέσα από την καλλιτεχνική επεξεργασία, την ίδια την ουσία της βίας: τον φόβο και τον τρόμο. Ο William T. Vollmann, με το πολυσέλιδο μυθιστόρημα/ποίημα, με το ογκώδες μυθιστόρημα/πραγματεία, με την Κεντρική Ευρώπη (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Κέδρος) ξορκίζει κι αυτός το θάνατο, τον απωθεί, τον πολιορκεί, τον περικυκλώνει, τον υπερφαλαγγίζει. Ένα μυθιστόρημα/ποταμός, ναι, αλλά και ένα καταιγιστικό σύνολο επιτακτικών  τηλεγραφημάτων, 800 σελίδες αντιμαχίας ανάμεσα στον Πόλεμο και στην Τέχνη, ανάμεσα στη Βία και στην Άρση της Ασχήμιας, ανάμεσα στο Κακό που αναίσθητο σαρώνει ό,τι βρει και στο Καλό που αντιστέκεται με νύχια και με δόντια, με τα χρώματα και με τους στυλογράφους, με την σμίλη και με τις νότες. Άθλος εσθλός του Vollmann (παλιοσειρά μας, γεννημένος το 1959, γαλουχημένος σίγουρα με Norman Mailer και William S. Burroughs, ενώ το Φάντασμα του Thomas Pynchon μοιάζει να είναι ευπρόσδεκτο σε κάθε σελίδα της Κεντρικής Ευρώπης).  Άθλος εσθλός και του μεταφραστή, του Καλοφωλιά. Μαζί την Ελευθερία του άλλου τέως τρομερού παιδιού και νυν τρομερού μεσήλικα (και συνομήλικου) Jonathan Franzen (μτφρ. Ρένα Χάτχουτ, εκδ. Ωκεανίδα) θα είναι, το δίχως άλλο, τα μυθιστορήματα που θα κονταροχτυπηθούν στις συζητήσεις των booklovers τούτη την άνοιξη. Αμφότερα δουλεύουν με δοξάρι και με νυστέρι. Αμφότερα θέλουν, και πετυχαίνουν, να αρθρώσουν λόγο δριμύ, και πάντα διαυγή, ώστε να διαυγάσουν, όπως έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, τις οδυνηρές/αλλόκοτες/παλαβές πραγματικότητες στις οποίες ζούμε. Και λέω πραγματικότητες, στον πληθυντικό, γιατί η πραγματικότητα όπως και η αλήθεια, πρέπει να λέγεται πληθυντικός, επέμενε ο Νίκος Καρούζος: υπάρχουν αλήθειες, υπάρχουν πραγματικότητες.
Ξόρκι στο θάνατο. Λάμψεις από μέταλλο, στην όντως μεταλλική ενίοτε γλώσσα του Vollmann. Λάμψεις λέξεων, σπινθήρες αλλεπάλληλοι ποίησης ακριβής – εννοώ και πολύτιμης και μεγάλης ακριβείας. Ο Σοστακόβιτς πάντα παρών. Ενάντιος, διά της Τέχνης του, στου Θανάτου και της Εξουσίας τα κοράκια. Ερωτικός. Ελισσόμενος ενίοτε. Πάντοτε πείσμων. Πάντοτε αβρός. «Είναι αλήθεια, χλόμιαζε όταν έπινε βότκα. Χλόμιαζε ακόμη περισσότερο όταν έπινε το μέλλον» (σ. 722), ενώ «ο πόθος του και η ερωτική του αγωνία υψώνονταν σαν τον καπνό από το μισοσβησμένο τσιγάρο στο τασάκι πίσω τους» (σ. 283), καθώς ακόμα και μια επίθεση βομβαρδιστικών που σπέρνουν θάνατο γίνεται αφορμή για ένα σχόλιο σαν αυτό: «Γνωρίζατε ότι κάτω από ιδανικές συνθήκες οι βόμβες μπορούν να εκφράσουν και τους οχτώ βαθμούς της διατονικής κλίμακας καθώς πέφτουν σφυρίζοντας; Μερικές φορές ακόμη και η πλήρης χρωματική κλίμακα, πώς να το πω, τέλος πάντων, με αποσπά από το φόβο» (α. 229).
Ξόρκι στο θάνατο. Ο πυρακτωμένος (έμπειρος και έμπυρος) λόγος του Vollmann. Ξόρκι στο θάνατο, η διεισδυτική οξύνοια του Franzen. Ξόρκι στο θάνατο, όλοι εμείς που πασχίζουμε να μην σιωπούμε, που με τα λόγια και τις πράξεις επιχειρούμε το ξόρκι στο θάνατο!
Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Μαρούσι, 14 Μαρτίου 2011
 

Σάββατο 2 Απριλίου 2011

Revolution ! [Vlandis & Babassakis]

Vive la Revolution!
Hasta la vista baby

του Νίκου Βλαντή



De Profundis

Είν’ η ώρα των εκμυστηρεύσεων. Εγώ κι ο Ίκαρος είμαστε μέλη (τα μοναδικά) μιας μυστικής εταιρείας. Το όνομά της είναι Άλφα. Το Άλφα βγαίνει από το «Άλεφ». Το ζήτημα ξεκίνησε – προφανώς – από το ομώνυμο διήγημα του Μπόρχες, με εκείνο το εκπληκτικό πραγματάκι κάτω από το υπόγειο του Κάρλος Αρχεντίνο Δανέρι, που, όταν το κοίταγες έβλεπες μέσα του τα πάντα, όσα υπήρξαν και όσα θα υπάρξουν. Όταν, λοιπόν, αποφασίσαμε να φτιάξουμε την Εταιρεία, και πέσαν ονόματα στο τραπέζι, και δεδομένου ότι το «Τλον, Ούκμπαρ» έπεφτε μεγάλο όπως και το «Situation» άσχετο, συμφωνήσαμε στο «Άλεφ». Μετά όμως, αναλογιστήκαμε τον ανταγωνισμό. Σ’ αυτήν τη χώρα, μεσουρανούν οι Έψιλον. Μπορούσαμε εμείς να βγούμε στο κουρμπέτι ως ανταγωνιστές επίσημοι με όνομα εβραϊκό; Ψάξαμε λοιπόν, και μάθαμε πως Άλεφ είναι πράγματι το Άλφα. Έτσι, είπαμε την εταιρεία μας Άλφα. Στόχοι μας είναι – προφανείς – οι γνωστοί: να αλλάξουμε τον κόσμο, να φέρουμε τον ανθρωπισμό, καλύτερες συνθήκες για όλους, να αναδυθεί επιτέλους η λαϊκή ελίτ. Για να το καταφέρουμε, δεν ψάξαμε υπερόπλα, ούτε εφαρμόσαμε μυστική τεχνολογία, ούτε κάναμε τελετές και δεήσεις, ούτε μιλήσαμε με οντότητες από το υπερπέραν. Διαβάσαμε, ήπιαμε, ταξιδέψαμε, ερωτευτήκαμε, παντρευτήκαμε, γράψαμε, απογοητευτήκαμε, το ξεπεράσαμε, χαρήκαμε και σηκωθήκαμε. Και τι ανακαλύψαμε;
Οι επαναστάσεις είναι πνευματικές (βλ. παρακάτω). Αποφασίσαμε λοιπόν, όπως είχαν κάνει και οι αγαπητοί μας Ροδόσταυροι αρκετούς αιώνες πριν, να βγούμε προς τα έξω – επιτέλους! – και να προκαλέσουμε την επανάσταση αυτήν. Κι ενώ αυτοί μάλιστα το έκαναν ανώνυμα (τελικά, μάλλον ο Γιόχαν Βαλεντίν Αντρέε ήταν πίσω απ’ το φιάσκο), εμείς το κάνουμε επώνυμα και ευθαρσώς, ετούτην την ύστατη στιγμή.

Επανάσταση – οδηγίες χρήσης

Ο κόσμος νομίζει – αφελώς – πως οι επαναστάσεις γίνονται από ανθρώπους που κραδαίνουν όπλα, στουπιά, μολότοφ και επιδίδονται σε αχρειότητες. Πλάνες! Αυταπάτες! Οι επαναστάσεις κατ’ αρχάς κλονίζουν το Ανθρώπινο Πνεύμα, και μετά απλώνονται σαν λαίλαπα σ’ αυτούς που θα τις εφαρμόσουν, για χάριν και προς τιμήν αυτών που τις εξαπέλυσαν (εν προκειμένω, ημών των δυονών). Εμείς, δηλαδή, δεν θα χρειαστεί να λερώσουμε τα χέρια μας. Θα καθίσουμε εδώ, μπροστά στους υπολογιστές μας, διαβάζοντας και συζητώντας πυρετωδώς για αγαπημένα βιβλία και συγγραφείς και φιλοσοφία έως να τελειώσει (όπως περιμένει π.χ. κάποιος στην αίθουσα αναμονής ενός ιατρού ή το λεωφορείο), ώστε μετά να έρθουν να μας καταξιώσουν (και με την κρυφή ελπίδα πως δεν θα έρθουν να μας λιντσάρουν). Αρκετά όμως με εμάς, όπως και με τα λόγια και τις μεγαλόσχημες εξαγγελίες! Ας αρχίσουν οι πράξεις. Στις επάλξεις!

Hasta la Vista, baby!

Σας προλαμβάνω. Ίσως το βρείτε ευτελές που η επαναστατική μας πράξη ξεκινά με μια φράση που έχει ξεστομίσει ο Άρνολντ Σβαρτσενέιγκερ σε ταινία που σκηνοθέτησε ο Τζαίημς Κάμερον, και στην οποία μάλιστα, οι υποκριτικές απαιτήσεις προς αυτόν ήταν, ούτως ή άλλως, πολύ χαμηλές, δεδομένου ότι υποδυόταν το ρομπότ (ενώ δεν μπορεί και να ανταποκριθεί σε υψηλότερες). Ωστόσο, για όσους η φράση αυτή δημιουργεί μια εικόνα, τότε λειτουργεί, διότι, όπως έγραψε και ο φίλτατος Μάρσαλ ΜακΛιούαν και έμεινε γι’ αυτό γνωστός (δικαίως, διότι, δεν έγραψε και τίποτε άλλο αξιομνημόνευτο), το μέσο είναι το μήνυμα. Εν προκειμένω, λοιπόν, κάποιος στέκεται μπροστά σου κρατώντας ένα τεράστιο πιστόλι. Φοράει μαύρα γυαλιά ηλίου. Μοιάζει ανελέητος. Συνειδητοποιείς πως θα σε πυροβολήσει. Πριν το κάνει, σου λέει: Hasta la vista, baby!


Να αδειάσουν τα βάθρα

Εμείς φυσικά, θα το κάνουμε με περισσότερο τακτ από τον Άρνολντ. Ωστόσο, όπως και να ’χει, θα το κάνουμε. Θα αδειάσουμε τα πνευματικά μας βάθρα, θα κατεβάσουμε αυτούς που είναι πάνω τους, για να ανεβάσουμε καινούριους. Αρκετά καθίσαν αυτοί και μας κρύβουν τη θέα. Όχι, δεν εννοώ τα είδωλα της γενιάς μου ή του Ίκαρου. Να αποκαθηλώσουμε αυτούς θα ήταν το ευκολότερο. Θα φερθούμε με αγάπη και κατανόηση στα είδωλα της εφηβικής μας ηλικίας. Θα επιτεθούμε όμως, σ’ αυτούς που στηρίζουν το πνευματικό οικοδόμημα που ίπταται πάνω απ’ το κεφάλι μας, κι ενώ μέχρι τώρα ήταν ένα απαλό Σύννεφο με παντελόνια, πλέον μοιάζει με δαμόκλειο σπάθη. Πάμε λοιπόν!


Καρλ Μαρξ

Η συνεισφορά του στον τρόπο σκέψης ενός διανοούμενου έκτοτε είναι σημαντική: η οικονομο-τεχνική παράμετρος κακώς δεν λαμβανόταν υπ’ όψη× μπορεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις ακόμη και το έργο του Βαν Γκονγκ. Αλλά, ας μην υπερβάλουμε: δεν είναι πανάκεια. Ο σοσιαλισμός, ωσότου τον αλλάξει ο Μαρξ ήταν ένα πνευματικό κίνημα. Εμπεριείχε και την παράμετρο της ανθρώπινης ψυχής. Μετά απ’ αυτόν, την έχασε (βλ. π.χ. το καταπληκτικό δοκίμιο Η Ψυχή του ανθρώπου στο σοσιαλισμό του Όσκαρ Ουάιλντ, εκδόσεις Σοκόλη-Κουλεδάκη). Μαζί μ’ αυτήν την απώλεια, έχασε και τον ανθρωπισμό του (βλ. σταλινικό καθεστώς). Ένα ελπιδοφόρο, σχεδόν μεσσιανικό, πανανθρώπινο όραμα κατάντησε μια στυγνή ορθολογικά σχεδιασμένη απολυταρχία συγκρίσιμη με τον χιτλερισμό (βλ. π.χ. Κεντρική Ευρώπη του Γουίλιαμ Τ. Βόλμαν, εκδόσεις Κέδρος). Γιατί να μην φταίει δηλαδή ο Μαρξ γι’ αυτό; Συν τοις άλλοις, ο στυγνός οικονομισμός που ζούμε σήμερα (λες και όλα είναι μόνον οικονομικά!) δεν στηρίζεται μόνον στον φιλελευθερισμό αλλά και στο αντίπαλο δέος: την μαρξική θεώρηση του κόσμου που ταυτίζεται με την μαρξική θεώρηση της οικονομίας σε βαθμό παραλογισμού, και καταντά να θεωρεί το αίνιγμα της ιστορίας μια επιλύσιμη οικονομο-τεχνική εξίσωση.
Αποκαθήλωσις: η Ιστορία των ανθρώπων είναι η Ιστορία της Ανθρώπινης Ψυχής. Της Ψυχής που φλέγεται σαν ρωμαϊκό κερί να ζήσει, όπως έγραψε ο Κέρουακ. Δεν είναι η ιστορία της «πάλης των τάξεων» αλλά της πάλης του ανθρώπου με την ψυχή του.


Σίγκμουντ Φρόιντ

Αλήθεια, έχετε ακούσει άλλον ψυχίατρο; Το πολύ πολύ να σας έρθει στο νου το όνομα Καρλ Γιουνγκ (μαζί με μία προκάτ άποψη πως ήταν «εκκεντρικός») και στους πιο ψαγμένους, το όνομα Βίλχεμ Ράιχ (μαζί με μία εξίσου προκάτ άποψη πως ήταν «τρελός»).
Και τι είπε αλήθεια αυτός ο «χριστιανός»; Ότι όλα εξηγούνται από το σεξουαλικό κριτήριο, τα αρχέγονα ανθρώπινα ένστικτα, δηλαδή ότι ο άνθρωπος είναι ένα ζώο, και μάλιστα ένα αχόρταγο σεξουαλικά ζώο. Διότι, τα υπόλοιπα ζώα, αναζητούν την ερωτική επαφή μόνο κατά την περίοδο της αναπαραγωγής ενώ ο άνθρωπος συνέχεια.
Αυτή η «κατάρα» είναι γύρω μας: βλέπει κανείς π.χ. τη διαφήμιση πίτσας και αυτό που προβάλλεται είναι η προκλητική κοπέλα που την κρατάει και όχι η πίτσα. Ώστε να ταυτιστεί το σημαίνον (η πίτσα) με το σημαινόμενο (δηλαδή το «σεξ με την κοπέλα»).
Αποκαθήλωσις: δεν είμαστε ζώα, κύριε Φρόιντ. Είμαστε άνθρωποι που πιστεύουν στον έρωτα, ερωτεύονται και σμίγουν, πονάνε, χωρίζουν, συνεχίζουν, έως να βρουν αυτόν με τον οποίο θα ταιριάσουν. Ούτε μας απασχολεί να κάνουμε έρωτα με τη μητέρα μας (ή τον πατέρα μας για τις γυναίκες) ή να σκοτώσουμε τον πατέρα μας για να ανδρωθούμε. Από τον Σαίξπηρ και μετά, τα εμπεδώσαμε τα οικογενειακά δράματα (βλ. Άμλετ). Και, αντιμέτωποι με το ερώτημα που προκύπτει από την οικογενειακή πάλη «Να ζει κανείς ή να μη ζει;», δώσαμε απάντηση που μας γλιτώνει από ψυχανάλυση, μέσα από την έμπνευση του Ίκαρου: La vie est belle et facile! Πάρε λοιπόν τη ζωώδη φύση σου και χρέωσε την σε εσένα και όχι σε εμάς με τρόπο επιστημονικοφανή.


Λούντβιχ Βιτγκενστάιν

Μέχρι πρότινος, πίστευα πως έσπρωξε σε μεγάλο βαθμό την ανθρώπινη σκέψη και τη δυτική φιλοσοφία. Έζησα κάτι περίεργο τελευταία: ασχολήθηκα – στο πλαίσιο εικονογράφησης βιβλίου – με τους ρούνους. Ξέρετε τους ρούνους; Είναι ένα σύστημα ιδεογραμμάτων των αρχαίων Κελτών, όπου κάθε ιδεόγραμμα εμπεριέχει μια ιδέα. Τι έκανα λοιπόν εγώ; Για τις ανάγκες του βιβλίου, έγραψα φράσεις με ρούνους. Και – Ω του θαύματος! – το αξεπέραστο πρόβλημα της γλώσσας που διατυπώνει ο Βιτγκενστάιν λύθηκε μπροστά στα έκπληκτα μάτια μου. Δεν μπορούμε να μιλάμε για φιλοσοφία γιατί δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα, ισχυρίστηκε. Και αναζήτησε την πρωταρχική ανόθευτη γλώσσα, που κανείς δεν θα μπερδεύει, και με την οποία θα μπορείς να γράψεις φιλοσοφία.
Αυτή η γλώσσα, πιστεύω πια, δεν είναι άλλη από τα ιδεογράμματα της ευρωπαϊκής (και τα αντίστοιχα της ανατολικής) παράδοσης. Χρησιμοποιώντας τα, μπορείς να γράψεις αφαιρετικές φιλοσοφικές ιδέες και να τις εκφράσεις μονοσήμαντα, χωρίς περιθώριο να σε παρανοήσουν.
Η ενασχόληση λοιπόν των δυτικών φιλοσόφων έκτοτε με τον Βιτγκενστάιν, έστρεψε τη δυτική φιλοσοφία προς τον αδιέξοδο κατά γενική ομολογία μεταμοντερνισμό και την απόλυτη αβεβαιότητα. Όλοι πιστέψανε πως τα ζητήματα της φιλοσοφίας είναι άλυτα.
Αποκαθήλωσις: τα φιλοσοφικά προβλήματα δεν είναι άλυτα. Απόδειξη: για τον απλούστατο λόγο πως, όπως ο Καστοριάδης διατύπωσε π.χ. (βλ. Η Φαντασιακή θέσμιση της Κοινωνίας, εκδόσεις Ράππα), σε κάθε εποχή δίνονται συγκεκριμένες αξιωματικές απαντήσεις σ’ αυτά, όσο και φανταστικές. Αντί λοιπόν, οι δυτικοί φιλόσοφοι – πόσω μάλλον στη σημερινή συγκυρία – να αμφισβητήσουν τις λύσεις που έχουν δοθεί, εξαιτίας των προβλημάτων που ο κόσμος αντιμετωπίζει αν μη τι άλλο, δεν το τολμάνε καν αυτό, διότι, έχουν χαθεί σε έναν διανοητικό λαβύρινθο του τύπου πως δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα, κτλ. Τέρμα πια τόσος χαμένος καιρός.
Α, και όσοι δεν ακολουθούν αυτόν τον δρόμο, ασχολούνται με τον Μαρξ. Και αν έχουν μείνει κάποιοι απέξω, αυτοί ασχολούνται με τον Φρόιντ. Ή, τόσο αδύναμοι όντες πια να διατυπώσουν την οποιαδήποτε θέση, αναζητούν λύσεις και απαντήσεις μέσα από την εργαστηριακή έρευνα, του DNA ή των νοητικών επιστημών.
Δυτικοί άνθρωποι, ας ξανασταθούμε στα πόδια μας, ενώπιον του Φωτός.


Άλμπερτ Αϊνστάιν

Κι αυτό με φέρνει και στον τελευταίο για σήμερα, τον οποίο προσφάτως καταξίωσα και γραπτώς, όπως τον Βιτγκενστάιν (βλ. Tractatus Magico- philosphicus, δεύτερο μέρος, Μαγικό Κουτί). Δηλώνω ευθαρσώς πως έκανα λάθος και απευθύνομαι στους αναγνώστες του βιβλίου σε διάλογο για να το διορθώσω (Corrigenda et Errata). Δεν σημαίνει πως το έργο τους δεν είναι σημαντικό αυτή η διόρθωση, αλλά πως, πιστεύω πια, μακροπρόθεσμα, όπως απέδειξα ήδη για τον έναν, πως η επιρροή που άσκησε το έργο τους, έκανε κακό. Πάμε λοιπόν στον Αϊνστάιν.
Άνοιξε τον δρόμο προς την κβαντική θεώρηση. Μέχρις εδώ όλα καλά. Όλη αυτή η καταπληκτική ορμή της σχέσης του φωτός με την ύλη όμως, αντί να προκαλέσει τη θέωσή μας (όπως προσπάθησα στο βιβλίο να κάνω) κατέληξε σε μια αδιέξοδη σκέψη που έχει ως ακρογωνιαίο λίθο της πως «ο Θεός παίζει ζάρια». Πάνω που αποβάλλαμε από πάνω μας το προπατορικό αμάρτημα, μας ήρθε μια νέα κατάρα: η κοσμοθεωρία πως ζούμε σε έναν άδικο και ατυχή κόσμο χωρίς σκοπό και όπου η δυστυχία καραδοκεί παράλογα, και η οποία, χάρη στους συνεχιστές του Αϊνστάιν απέκτησε «επιστημονική βάση».
Αποκαθήλωσις: Ο Αϊνστάιν δεν το πίστεψε αυτό (πως ο κόσμος είναι τυχαίος), ωστόσο, δεν κατάφερε και να στρέψει τη Φυσική ξανά προς την εντελέχεια, την οποία της στέρησε. Συν τοις άλλοις, είναι ο πατέρας της ατομικής ενέργειας και βόμβας. Άρα, πρέπει να τον ευχαριστήσουμε για τη Φουκοσίμα, τη Χιροσίμα, το Ναγκασάκι και το Τσερνομπίλ.
Εύγε κύριε Αϊνστάιν.
Στο τέλος της ζωής του, προσπάθησε να αποτρέψει τα λάθη του. Διατύπωσε τη θεωρία του ενοποιημένου πεδίου. Ήταν όμως αργά.
Τι εννοώ μ’ αυτό; Θα σας εξηγήσω στο επόμενο άρθρο. Στο οποίο, μιας και άδειασαν τα βάθρα, θα βάλω πια αυτούς που πρέπει πράγματι να μπουν («The Lost Boys»).
Νίκος Βλαντής


ΥΓ. Είναι ωραίο, σαν την συνάντηση μιας ομπρέλας με μια ραπτομηχανή σε ένα τραπέζι ανατομίας, ως έλεγεν και ο Isidore Ducasse, να είσαι μέλος μιας Διπλής Μηχανής Σκέψης, μιας Διπλής Λεκτομηχανής –  Βλαντής & Μπαμπασάκης. Επίσης, είναι ωραίο να διαφωνείς και να κάνεις διάλογο. Τέλος, είναι ωραίο ότι είμαστε και πάλι ωραίοι.
Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Παρασκευή 1 Απριλίου 2011

Λέξεις


Λέξη Λαλέουσα Λαμπρή






Η Μαρία Μήτσορα, ο Παναγιώτης Κουτρουμπούσης, ο Γιώργος Μαρκόπουλος. Με λένε λέξη. Το κεντράκι του Ταρζάν. Ιστορικό κέντρο. Όταν γράφουν οι ποιητές, η γλώσσα λάμπει, φωσφορίζει, ενίοτε αστράφτει. Γίνεται η γλώσσα άλλοτε μέταλλο και άλλοτε βελούδο.

Μήτσορα: Το απαρέμφατο χάθηκε από τα Νέα Ελληνικά, γι’ αυτό, πιστεύω, ένας εκνευρισμός μπάζει από παντού. Πιστεύω πως αυτή η απώλεια μας έχει κάνει ανυπόμονους και πρόχειρους.

Κουτρουμπούσης: Αιώνια διψασμένο πλησιάζει/ στο εξοχικό ουζάδικο/ το φάντασμα του μπεκρή.

Μαρκόπουλος: Έφυγα και, στρίβοντας εις τον «Ίκαρο» βρέθηκα μπροστά, του κυρίου Καρύδη. Εις την βιτρίνα του εκοιμώντο ποιητές, και ανάμεσά τους Αυτός, ο Ανδρέας Εμπειρίκος, με το πέος του σκοτωμένο πουλί, στην ερημιά του κόσμου.

Ιστορικό κέντρο, από τις εκδόσεις Καστανιώτης. Γράφει ο Γιώργος Μαρκόπουλος, ο ποιητής του ύμνησε τον Χρήστο Αρδίζογλου, τον παίχτη τον μεγάλο, γράφει λοιπόν για το ιστορικό των Αθηνών κέντρο. Για όσα πικρά κι όσα γλυκά, όσα γελαστά και όσα θλιμμένα, μα πάντοτε πολύτιμα, υπάρχουν/διαδραματίζονται/χορεύουν/παλεύουν στα σοκάκια και της λεωφόρους του κέντρου. Πρόσωπα πολλά και, επίσης, πολύτιμα: Δημήτρης Κακουλίδης, ο ζωγράφος, και Μιχάλης Μεϊμάρης, ο εκδότης. Η Μαντώ η Αραβαντινού, η Κυρία Joyce, όπως τη λέγαμε και χαμογελούσε. Ο Νίκος Καρούζος, ο πελώριος ποιητής. Οι ρέκτες/παίκτες Φίλιππος Βλάχος (ο τόσο ευειδής, ο Φιλιππόβλαχος), ο Λάζαρος Γεωργιάδης στη «Λέσχη του Δίσκου», ο Μποστ, ο Μπαχαριάν, ο Νεγρεπόντης, όλοι ωραίοι, όλοι να έχουν τόσο πολύ συμβάλει στο να γίνουμε ό,τι και όσα γίναμε. Εύγε, Γιώργο! (Και ένα ακόμα εύγε για την αναφορά στα στυλομόλυβα μάρκας Schneider, φίλε!)

Το κεντράκι του Ταρζάν, από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Όπου ο Πητ, ή Κουτρουμπούσαρος, στυλ Μανχατανάς Πλακιώτης, ως έλεγεν ο Νικόλας Κάλας, έχει λίαν κέφια, όπως πάντα, ο μαιτρ της μπαγασικής, ο ιδρυτής της ΚΔΩΑ, ο ζωγράφος, «παιζω-γράφος» (έτσι ήθελε τον εαυτόν του ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης), film-maker, αλλά και μεταφραστής, και ραδιοφωνατζής, και ένα σωρό άλλα. Εδώ, στο Κεντράκι, ο Κουτρουμπούσης σερβίρει απ’ όλα, και πεζό, και σκίτσο, και ζωγραφιές, και poesie! Έχουμε και τον Μάγο του Ακάλυπτου, όστις «εδύνατο να κάμνει λαθρεμπόριο ονείρων των ανθρώπων και να συλλέγει μεταχειρισμένες ψυχές κολασμένων στην υπηρεσία του».

Με λένε λέξη, από τις εκδόσεις Πατάκης. Όπου κα λεπταίσθητη και μεταλλική φωνή/γραφή της Μαρίας Μήτσορα μας ταξιδεύει σε μια μητρόπολη καμωμένη από πύργους ουσιαστικών, ενδιαιτήματα ρημάτων, επαύλεις επιθέτων. Ο κόσμος όλος της συγγραφέως, που ο Νίκος Καρούζος θεωρούσε σπουδαία. Μια περιπλάνηση στο νόημα και τη δύναμη των λέξεων, στην Μουσική του Λόγου, στο θάμβος της λαλιάς, αλλά και στα σκοτεινά τοπία της ψυχής, στα σωθικά των γεγονότων.

[Για αυτά μίλησα στον Flash 96.0 FM, σήμερα, Παρασκευή, 1 Απριλίου του 2011].