Ραδιόφωνο και Διαβάζω

Radio Bookspotting & Ζενερίκ Ιανουαρίου

Παρασκευή, 20 Ιανουαρίου: Στην Απόλυτη Εκπομπή για το Βιβλίο, στο www.beton7artradio.gr από τις 5 έως τις 7 το απόγευμα, φιλοξενώ τον πολύτροπο και λίαν λεπταίσθητο συγγραφέα Χρήστο Χρυσόπουλο. Θα συζητήσουμε για το έργο του, με έμφαση τον Βομβιστή του Παρθενώνα (εκδ. Καστανιώτης). Θα έχουμε ένα αφιέρωμα στον θρυλικό Γιώργο Μακρή και στα Γραπτά του (εκδ. Εστία). Όπως πάντα, μουσικές εξαίσιες από την αχανή δισκοθήκη του Μπαμπασάκη. Σήμερα, μεταξύ άλλων: C.R. Avery, TV on the Radio, The Black Keys, και (βεβαίως-βεβαίως) Tom Waits, Captain Beefheart, Frank Zappa, η Φωνή της Λαϊκής Ελίτ, σα να λέμε.

*   *   *

Αίσιον και Ευτυχές το Έτος Μπολάνιο

Η λέξη μοίρα χρησιμοποιήθηκε δέκα φορές ενώ η φιλία χρησιμοποιήθηκε εικοσιτέσσερις.

Ρομπέρτο Μπολάνιο, 2666

Ο Μπολάνιο μπορεί να κάνει τα πάντα και, για μια στιγμή τουλάχιστον, να δώσει όνομα στο ακατονόμαστο.

Τζόναθαν Λέθεμ

Εδώ και μήνες τα σκόρπια αλλά κάμποσα, και αντιστρόφως,, δημοσιεύματα που μιλούσαν περί επερχόμενης «μπολανιομανίας» μού προκαλούσαν έναν εύθυμο (μεν) εκνευρισμό (δε). Φυσικά, ήσαν γραμμένα από ανθρώπους που δεν είχαν διαβάσει λέξη από το έργο του Χιλιανού παίκτη/ρέκτη, απλώς αναπαρήγαν άλλα δημοσιεύματα άλλων επίσης εντελώς εκτός λογοτεχνικού σύμπαντος. Τι θα πει «μπολανιομανία»; Ό,τι και «πυντσονμανία», «μπιτλομανία», «εγελομανία», και πάει λέγοντας. Ήγουν, τίποτε απολύτως. Εντυπώσεις, και δη αβαρείς, αβαθείς, άσχετες, και, ναι, ανάρμοστες.

           Ο Μπολάνιο (1953-2003). είναι, απλούστατα ένας πολύπτυχος δημιουργός, προικισμένος με μια βαθιά, συνεπώς και μελαγχολική, γνώση της ιστορίας του εικοστού αιώνα, των ταραχών που ταλάνισαν και απογείωσαν κοινωνίες ολόκληρες, και με μια επίσης βαθιά, και συνάμα τρυφερότατη, αίσθηση του χιούμορ. Είναι ένας πείσμων ποιητής, καθώς πάντοτε η ματιά του παραμένει σε κάθε του αράδα ποιητική, τα πεζογραφήματά του είναι παρατεταμένα ποιήματα, είναι μπαλάντες και μπλουζ που επεκτείνονται ατέρμονα, γίνονται το σάουντρακ ενός πολυήμερου ξεφαντώματος.

Ξεκοκαλίζοντας, μετά την Τελευταία Νύχτα στη Χιλή (μτφρ. Χριστίνα Θεοδωροπούλου, εκδ. Μεταίχμιο), το Μακρινό Αστέρι (μτφρ. Αγγελική Αλεξοπούλου, εκδ. Καστανιώτης), τις Πουτάνες Φόνισσες (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Άγρα), τα Τηλεφωνήματα (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Άγρα), τους Άγριους Ντετέκτιβ (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτης), σπεύδει ο αναγνώστης που ξέρει από τέρψη, με πάθος και με σκέψη, να χωθεί και να χαθεί, ώστε και πάλι λυτρωτικά να βρεθεί, στις γαίες του 2666 (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Άγρα).

            Θα καταπιαστούμε με την έκταση και την έκσταση του συνταρακτικού αυτού πεντάπτυχου μυθιστορήματος, όπου συναντάμε φράσεις παλλόμενες από πίκρα και πόνο, από πάθος και πόθο, από την ποίηση της περιπέτειας και την περιπέτεια της ποίησης. Φράσεις σαν κι αυτή: «Οι εικονιζόμενοι παρατηρούσαν με την αθωότητα των νεκρών, οι οποίοι δεν νοιάζονται πια αν τους παρατηρούν» (σ. 46). Σαν ετούτη: «Λένε τσίου τσίου, γαβ γαβ. Νιάου νιάου, γιατί είναι ανίκανοι να φανταστούν ένα ζώο κολοσσιαίων διαστάσεων ή την απουσία αυτού του ζώου» (σ. 169). Ή την άλλη: «Ο ουρανός, το σούρουπο, έμοιαζε σαν σαρκοφάγο λουλούδι» (σ. 179).

            Μέχρι τότε, ευχόμενοι Αίσιον και Ευτυχές το 2012, έχουμε την ελπίδα ότι, όσο κι αν μας τριβελίζουν οι άγριες ημέρες και καταστάσεις γύρω μας, λαμπρύνεται ο κόσμος του βιβλίου και έχουν πλούσιο υλικό προς δημιουργική καταβρόχθιση οι φίλοι του διαβάσματος. Το 2666 είναι η λοκομοτίβα που φέρνει ταχέως και δυναμικά κοντά μας μεγάλα και σπουδαία μυθιστορήματα. Μαζί με το magnum opus του Μπολάνιο, πυργώνεται στο γραφείο ή στο κομοδίνο μια γερή παρέα που το βλέμμα την περιβάλλει με θάμβος και θάλπος, με αδημονία: Το μεγαλόπνοο εγχείρημα του Ροζέ Μαρτέν ντυ Γκαρ (1881-1958) Οι Τιμπώ (λεπταίσθητη μετάφραση ακριβείας από τον Γ. Νίκα, εκδ. Εστία), όπου παρακολουθούμε, μέσα από την μυθιστορηματική ανάπλαση, την ιστορία της Γαλλίας από την αυγή του εικοστού αιώνα έως το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου – ακόμα μία φιλόδοξη αρχαιολογία της γνώσης όσων έμελλε να χαράξουν ανεξίτηλα τις λέξεις «φόβος», «τρέλα», «μακελειό» στο πετσί των καιρών μας.  Το ταραχώδες έπος Αδελφοί Καραμάζοφ (διαπρέπει και πάλι η μεταφράστρια Ελένη Μπακοπούλου, εκδ. Ίνδικτος) του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι (1821-1881) «το πλουσιότερο σε διανοήματα και σημαντικότερο από φιλοσοφικής απόψεως», όπως ορθά τονίζει ο Μανώλης Βελιτζανίδης. Κι ακόμα, ο τόμος Αμερικανική Λήθη με οχτώ εκτεταμένα διηγήματα του σπουδαίου Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας (1962-2008) που μετέφρασε δεξιοτεχνικά ο Γιάννος Πολυκανδριώτης και κόσμησε με ένα αξιέπαινο επίμετρο ο Λευτέρης Καλοσπύρος (εκδ. Κέδρος).

            Οι βιβλιόφιλοι έχουν πολύτιμους λόγους να χαμογελάνε πλατιά. Ευχές!

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Μαρούσι, 19 Δεκεμβρίου 2011

Ἕνα σοῦπερ κείμενο τοῦ Νίκου Βλαντῆ !

Καλώς ήρθες 2012

Του Νίκου Βλαντή

Lawrence E. Joseph. Αποκάλυψη 2012, μια έρευνα για το τέλος του πολιτισμού. Εκδόσεις Κέδρος, 2011

Το 2012 μπήκε κατά γενική ομολογία σε άσχημο κλίμα, για την Ελλάδα και την ανθρωπότητα. Λαμβάνουμε αρνητικά προμηνύματα για τη νέα χρονιά: περαιτέρω οικονομική ύφεση, όξυνση του πολιτικού και κοινωνικού αδιεξόδου, κτλ. Οι επιπτώσεις της κρίσης βαθαίνουν, πολλοί ανθρώποι ωθούνται στην απόγνωση που ακολουθεί την απονοηματοδότηση του κόσμου. Στο ζοφερό κλίμα, προστίθεται και το αποκαλυψιακό βιβλίο του Lawrence E. Joseph, ένα έργο που θεωρείται αναφοράς για τις καταστροφολογικές θεωρίες που επικεντρώνονται στην αποφράδα μέρα της 21^ης Δεκεμβρίου του 2012, η οποία –εδώ που τα λέμε– καλώς να έρθει (!), για να καταλαγιάσουν, αν μη τι άλλο, οι μεταφυσικές ανησυχίες και προσδοκίες του κόσμου, κι ο κόσμος να προσγειωθεί στα απτά και τεράστια προβλήματα που η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει, με τις συχνές φυσικές καταστροφές (βλ. π.χ. τσουνάμι Ινδονησίας 2004, σεισμός Ιαπωνίας 2011) να αποτελούν όχι μεταφυσική δοξασία αλλά την πραγματικότητα του 21^ου αιώνα.

Λίγα λόγια για το βιβλίο: αποδίδεται ως «επιστημονική έρευνα», γεγονός παραπλανητικό. Πρόκειται για εργασία δημοσιογραφικού βάθους όσον αφορά το επίπεδο εξειδίκευσης, που απλώθηκε ωστόσο φιλότιμα και σε σύγχρονους και συχνά δυσνόητους επιστημονικούς κλάδους. Αρκετά όμως με τις (πολυάριθμες) αστοχίες της έκδοσης (αρκετές έχει και η μετάφραση). Ο συγγραφέας παίρνει ξεκάθαρη θέση υπέρ της επερχόμενης καταστροφής την προβλεπόμενη ημερομηνία, γεγονός που βρίσκω κατ’ αρχήν αντιδεοντολογικό, για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα όσο το «Τέλος του Κόσμου», κατά δεύτερο λόγο ανήθικο, διότι κινδυνολογεί αβάσιμα. Η θεωρία που διαμορφώνει κάπως διαφέρει από τη συνήθη καταστροφολογία, τον βομβαρδισμό πληροφοριών περί του καταστροφικού δωδέκατου πλανήτη Νιμπίρου που όλο έρχεται και ποτέ δεν φτάνει, της μαύρης τρύπας του Γαλαξία στην οποία πλησιάζει το πλανητικό μας σύστημα και μαύρο φίδι που μας έφαγε, της πολυαναμενόμενης (και αστρονομικά αμφίβολης) ευθυγράμμισης των πλανητών που λαμβάνει διαστάσεις χιλιαστικού γεγονότος, της ενδεχόμενης αντιστροφής των πόλων της Γης και των καταστροφικών της επιπτώσεων, κ.ά. (Δεν υπάρχει εδώ ο χώρος, ενώ λείπει και η διάθεση να αναλυθούν όλες οι καταστροφολογίες θεωρίες).

Αφού μεταφέρει λίγη από την ανάρπαστη τα τελευταία χρόνια Μαγιο-λογία (περί του περιβόητου ημερολογίου που τελειώνει, κτλ.) ξεκινάει την ανάλυση τη βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα με τη διαπίστωση πως τα τελευταία χρόνια, η ηλιακή δραστηριότητα είναι ακανόνιστη, ο ήλιος εκπέμπει ηλεκτρομαγνητικές καταιγίδες που ξεφεύγουν από τον συνήθη κύκλο της δραστηριότητάς του. Δημιουργεί έναν συσχετισμό, που συζητείται και επιστημονικά πλέον, ανάμεσα στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία του ήλιου και τα καιρικά και σεισμικά φαινόμενα της Γης. Εν ολίγοις, διατυπώνει τη θέση ότι οι σεισμοί, τα τσουνάμι και οι εκρήξεις ηφαιστείων κτλ. προκαλούνται από την ηλιακή δραστηριότητα, το ίδιο και η θέρμανση του πλανήτη (ήδη μετράται και στους γειτονικούς πλανήτες αύξηση της θερμοκρασίας, όπου δεν καίνε μαζούτ, απ’ ο,τι ξέρω). Τώρα, αυτή η δραστηριότητα προβλέπεται να ενταθεί το 2012 και μπίνγκο! Τότε θα έρθει η τελική καταστροφή. Πριν καταφύγει σε πηγές όπως τα λεγόμενα Εβραίων ραβίνων καββαλιστών και αυθαίρετες ερμηνείες της Βίβλου, παρουσιάζει και μια ερμηνεία για τις ηλιακές Εκλάμψεις (λιγότερο γοητευτικές απ’ αυτές που οραματίστηκε ο Ρεμπώ), πως οφείλονται στο γεγονός ότι ο ήλιος και το πλανητικό μας σύστημα εισέρχονται σε ένα ενεργειακό σύννεφο, εξού κι η αναταραχή. Όλο αυτό μοιάζει με μια εφιαλτική επίσκεψη σε γιατρό, όπου έχεις πάει να πάρεις τις εξετάσεις σου, κι ο γιατρός σου ανακοινώνει αναπάντεχα, ψυχρά και αποστασιοποιημένα πως ανακάλυψε ότι πάσχεις από μία δυσνόητη πάθηση (οστεοπαθητικομπουρδωξίαση π.χ.), κι εσύ ψηλαφείσαι έντρομος, κρέμεσαι απ’ τα χείλη του, αγωνιάς αν θα επιζήσεις αλλά φοβάσαι και να τον ρωτήσεις.

Αρκετά.

Το βιβλίο είναι χρήσιμο, για όποιον θέλει να μπει σ’ αυτό το κλίμα και να ενημερωθεί κατ’ αρχήν για την κατάρα που τυραννάει τη χρονιά που μπήκε. Ποια είναι όμως η αλήθεια για τις καταστροφολογικές θεωρίες του 2012; Έχουν επιστημονική βάση;

Κατά τη γνώμη μου, όχι. Αποτελούν μία εντυπωσιοθηρική και παρακινημένη από το συναίσθημα και όχι βασισμένη στη λογική, ερμηνεία και προβολή επιστημονικών δεδομένων. Υπάρχουν επαρκή δεδομένα προσβάσιμα σε όλους, πως ο δυτικός κόσμος περνάει κρίση, έως κι ότι ο πλανήτης έχει εισέλθει σε ενεργή φάση πυκνών φυσικών καταστροφών. Για να τα αποδεχθεί κανείς, επαρκεί η κοινή λογική, και να παρακολουθεί την επικαιρότητα. Αυτά τα δεδομένα είναι αρκετά για να προβληματιστεί κανείς και να δράσει ως πολιτικό ον. Το κινδυνολογικό κλίμα που καλλιεργείται περί της κορύφωσης της σημερινής συνθήκης σε μία συγκεκριμένη μελλοντική ημερομηνία είναι αχρείαστο, ανήθικο και επιστημονικά αστήριχτο.

Αν πιστέψουμε σε μεταγενέστερες του βιβλίου πηγές, έως και οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ρωσίας προετοιμάζονται κρυφά για τον Αρμαγεδών, ενώ υπάρχουν και ιδιωτικές εταιρείες (όπως π.χ. η www.Terravivos.com) που προσφέρουν έναντι υψηλής τιμής μία πολυπόθητη θέση σε ιδιωτικά υπόγεια καταφύγια, που χτίζονται εν τάχει απ’ άκρη σ’ άκρη της Αμερικής, εν ολίγοις πολυτελές «κατάλυμα της Ημέρας της Κρίσεως». Πρόκειται για πληροφορίες που μεταφέρουν κατά κύριο λόγο το ηθικό κλίμα της περιόδου. Μάλλον, η εποχή μας έχει πολλές ομοιότητες με τον Μεσαίωνα, αν λάβουμε υπόψη πως, για παράδειγμα:

«To 1499, ο αστρολόγος Γιόχαν Στόφφλερ προέβλεψε ότι η καταστροφή θα έπληττε την Ευρώπη το Φεβρουάριο του 1524. Καθώς το 1524 πλησίαζε, η Ευρώπη βυθίστηκε σε μαζική υστερία . Προβλέποντας ότι η καταστροφή θα λάβει τη μορφή μιας πλημμύρας, πολλοί άνθρωποι ναυπήγησαν κιβωτούς ή μετακόμισαν σε βουνά. Ο φιλόσοφος Νικολό Μακιαβέλλι απάντησε στην προειδοποίηση σαρδόνια, προτρέποντας τις γυναίκες της Φλωρεντίας να τρέξουν μακριά στους λόφους, να παν να ζήσουν με τους ερημίτες. Η καταστροφή δεν ήρθε».

Αυτό όμως είναι ίσως μια θετική πληροφορία. Διότι, μετά από την διάψευση των προσδοκιών της Χιλιετούς βασιλείας του Θεού στη Γη, αφότου οι διάφορες ημερομηνίες της Μέρας της Κρίσεως ήρθαν και πέρασαν και οι τελάληδες της καταστροφής έμειναν άπραγοι, ήρθε η Αναγέννηση.

Σε μία νέα Αναγέννηση λοιπόν, τσουγκρίζω νοητά (γιατί είμαι μακριά) το ποτήρι μου με τον εκλεκτό μου φίλο Γιώργο Ίκαρο Μπαμπασάκη, και σας εύχομαι μια – το δυνατόν – καλή χρονιά.

Πηγές

Όσον αφορά τις διάφορες προφητείες της καταστροφής που κάναν θραύση τον Μεσαίωνα, ενδιαφέρουσα πηγή είναι αυτή. Η πληροφορία περί της ρωσικής κυβέρνησης να κατασκευάζει καταφύγια στη Μόσχα για το 2012 καλύφθηκε από την ειδησεογραφία το Νοέμβριο του 2010 (βλ. π.χ. εδώ). Για τις αμερικανικές υπόγειες βάσεις, υπάρχει άπλετη φιλολογία στο Ίντερνετ, για όποιον ενδιαφέρεται να ψάξει. Τέλος, κείμενο που αναλύει τις καταστροφολογικές θεωρίες του 2012 έχω γράψει και δημοσιεύτηκε στο Κοσμορεύμα, ενώ πιο νηφάλιο και αποστασιοποιημένο είναι το κείμενο που δημοσιεύτηκε στη νέα αγγλόφωνη εκδοχή του, που συνέγραψα τους τελευταίους μήνες με τη Μαρία Βλαντή (www.cosmowave.in), σε ελληνική μετάφραση εδώ.

JJ Blues / 02 02 2012

JJ Blues

[02/02/2012]

JJ 1882

Ulysses 1922

Υπάρχει μια σύμπτωση μεταξύ γενεθλίων και των βιβλίων μου

JJ, 01/11/1921

Την Πέμπτη, 2 Φεβρουαρίου 2012, ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, συνεπικουρούμενος από τον Κυριάκο Αθανασιάδη και ομάδα φίλων, τιμά την 130ή επέτειο γεννήσεως του James Joyce και την 90ή επέτειο εκδόσεως του Ulysses με έναν υπερμαραθώνιο ανάγνωσης/απαγγελίας των 816 σελίδων του θρυλικού μυθιστορήματος.

Η ανάγνωση/απαγγελία θα γίνει non stop, η φωνή θα φέρει, αναπόδραστα, ίχνη κοπώσεως, αλλά εδώ έγκειται το αγέρωχο blues της προσπάθειας και του φόρου τιμής στον James Joyce. Προβλεπόμενη διάρκεια: 24 ώρες (ο χρόνος ακριβώς της δράσης του μυθιστορήματος).

Με την υποστήριξη του περιοδικού Διαβάζω, των εκδόσεων Τόπος, των εκδόσεων Κέδρος, και του ΕΚΕΒΙ [Εθνικό Κέντρο Βιβλίου], του περιοδικού Εξώστης, και της Μαίριλυν Μονρόε. 


Στο ευαγές ίδρυμα Manifesto, Δημητρίου Γούναρη 51, πίσω από τη Ροτόντα, στη Θεσσαλονίκη. 

Η Φούγκα της Τέχνης

Κλεοπάτρα Λυμπέρη

Επταετές Κοράσιον

[εκδ. Άγρα]

Να ανέλθεις στο άρρητο όχι για να το ερμηνεύσεις,

αλλά για να συμπληρωθείς από αυτό [σ. 13]

*

Η λογοτεχνία είναι το άλλοθι μερικών λυπημένων

που ονομάζονται συγγραφείς [σ. 16]

*

Το ποίημα είναι ραδιόφωνο [σ. 28]

*

Τα ποιήματα είναι ντουλάπες με ρούχα [σ. 32]

*

Το φευγαλέο να υλοποιηθεί [σ. 34]

*

Η δουλειά τού εγώ είναι να παραμορφώνει τον κόσμο [σ. 47]

*

Ο Ε. είπε: οι λέξεις υπάρχουν ήδη~ γράψτε τες [σ. 50]

*

Μιλάει: κατασκευάζει ένα παρόν [σ. 55]

*

Ο ποιητής είναι διαχειριστής της πολυκατοικίας [σ. 58]

*

Radio BOOKSPOTTING 30 Δεκεμβρίου 2011

www.beton7artradio.gr

 

Κάθε Παρασκευή, 5 με 7 το απόγευμα. Bookspotting, Η Απόλυτη Εκπομπή για το Βιβλίο. Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης προτείνει βιβλία, συνομιλεί με συγγραφείς, επιλέγει μουσικές.

Αυτή την Παρασκευή, 30 Δεκεμβρίου. Συνομιλούμε με τους συγγραφείς Σόνια Ζαχαράτου και Σπύρο Γιανναρά για τα βιβλία τους και για τις δραστηριότητές τους. Αποχαιρετούμε το 2011, φτωχό και άθλιο σχεδόν στα πάντα, αλλά πλούσιο σε βιβλία και ιδέες.

Αυτή την Παρασκευή, 30 Δεκεμβρίου.  Εγκωμιάζουμε με το χέρι στην καρδιά τις νεόδμητες, εξόχως έξοχες και λίαν λεπταίσθητες εκδόσεις Περισπωμένη, που εισέρχονται δυναμικά στο σύμπαν του βιβλίου με δύο κορυφαία ποιητικά έργα, τις Ελεγείες του Ντουίνο του Rilke και τους Ύμνους στη Νύχτα του Novalis. «Επιβιώνει ο ήρωας, ακόμη και η καταστροφή του/ πρόσχημα ήταν για να υπάρξει η τελευταία του γέννηση» [Rilke].

Αυτή την Παρασκευή, 30 Δεκεμβρίου. Επιλεγμένες μουσικές από την αχανή δισκοθήκη του Μπαμπασάκη, ένα ηχητικό ταξίδι στα πέρατα της οικουμένης: Ry Cooder και Ali Farka Toure, Pogues και Amadou & Mariam, Einsturzende Neubauten και Όμορφη Πόλη, Tom Waits και Rabi Abou-Khalil.

JJ Blues / The Marathon Man

JJ Blues

[02/02/2012]

JJ 1882

Ulysses 1922

Υπάρχει μια σύμπτωση μεταξύ γενεθλίων και των βιβλίων μου

JJ, 01/11/1921

Την Πέμπτη, 2 Φεβρουαρίου 2012, ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, συνεπικουρούμενος από ομάδα φίλων, τιμά την 130ή επέτειο γεννήσεως του James Joyce και την 90ή επέτειο εκδόσεως του Ulysses με έναν υπερμαραθώνιο ανάγνωσης/απαγγελίας των 816 σελίδων του θρυλικού μυθιστορήματος. Η ανάγνωση/απαγγελία θα γίνει non stop, η φωνή θα φέρει, αναπόδραστα, ίχνη κοπώσεως, αλλά εδώ έγκειται το αγέρωχο blues της προσπάθειας και του φόρου τιμής στον James Joyce. Προβλεπόμενη διάρκεια: 24 ώρες (ο χρόνος ακριβώς της δράσης του μυθιστορήματος). Με την υποστήριξη του περιοδικού Διαβάζω.

Στο Bacaro, Σοφοκλέους 1, 

από τις 12 το μεσημέρι, 

Πέμπτη 02/02/2012. http://bacaro.gr/

Το Διήγημα Αντεπιτίθεται, ΙΙ

Μετά το κούρεμα έρχεται η φάπα

[ανέκδοτο διήγημα 

του

Δημήτρη Μαγριπλή] 

Από μικρός είχα αντιπάθεια στο κούρεμα. Αυτό ξεκίνησε με την πρώτη τάξη του δημοτικού. Όσο κι αν προσπάθησε η μάνα μου να το παρακάμψει, η διαταγή ήταν ρητή. «Με την ψιλή». Τι να κάνουμε λοιπόν, επήγαμε στον μπαρμπέρη της γειτονιάς. Έκλεισα τα μάτια και άκουγα το μονότονο ήχο της μηχανής. Όπως στο γήπεδο, ένοιωθα να ανοίγουν διάδρομοι στην επιφάνειά μου. Μετά από λίγο κάποιες λεπτομέρειες και να σου έτοιμος. Με την έξοδο γύρισα και  αποχαιρέτησα τα μαλλάκια μου.   Τα έβλεπα να πέφτουν στον κάδο. Ήταν  σαν την βιβλική περικοπή. Έχασα την δύναμή μου. Άσε που κρύωνα κιόλας.

- Ιδέα σου είναι, μου εξήγησε η μητέρα μου  και με πέρασε στο απέναντι ζαχαροπλαστείο για προφιτερόλ. Τα καλύτερα γλυκά στο Κουκάκι.

Την επομένη σηκώθηκα πρωί. Με την τσίμπλα στο μάτι και γκρίνια πολλή, φόρεσα την μπλε μακριά ποδιά, με τον άσπρο γιακά. Μου έριξε λίγο νερό στον γλόμπο και κίνησα για το σχολείο. «Εβδομηκοστό Δημοτικό Σχολείο», το επονομαζόμενο του «Μπούρα», στις παρυφές της Ακροπόλεως.

Όλα τα παιδάκια με ίδια στολή. Η μόνη διαφορά ήταν στο κούρεμα. Τα αγόρια γουλί και τα κορίτσια με πλούσια χαίτη.

- Άριστα, είπε μετά τον εθνικό ύμνο, ο διευθυντής.

Η δασκάλα μάς έβαλε σε θρανία και εξέτασε με προσοχή τα κεφάλια μας. Μετά την εξέταση των νυχιών και την κιτρινίλα στα αυτάκια, ξεκινήσαμε την εκπαιδευτική διαδικασία.

Κάθισα μαζί με τον Στελάκη. Ήταν μακρινός συγγενής. Από το ίδιο χωριό της Κρήτης και επιπλέον οι δικοί μας είχαν στενές επαφές. Ο πατέρας του, αξιωματικός της ασφάλειας, παρακολουθούσε το σπίτι μας. Έψαχνε για τον πατέρα μου που είχε φύγει, για να γλυτώσει την σύλληψη. Με αυτή την ευθύνη διένυσε όλη την περίοδο της χούντας. Όταν ο πατέρας μου επιτέλους επέστρεψε, η συνάντησή τους ήταν το ίδιο εγκάρδια όπως η δική μου με τον Στελάκη. Έξω από τον κινηματογράφο «Ερέχθειο», ο κύριος Μανώλης κατουρήθηκε, μετά από κάποιες κουβέντες που του ψιθύρισε στο αυτί.

- Από την συγκίνηση, μου εξήγησε ο   πατέρας μου. Είχε τόσο καιρό να με δει και δεν μπόρεσε να κρατηθεί.

Η αλήθεια είναι ότι δεν τον ξαναείδαμε στη γωνία του απέναντι δρόμου. Στην αρχή μας κακοφάνηκε, μα έπειτα από λίγο συνηθίσαμε  την έλλειψη του σύντεκνου. Στο σχολείο μού άλλαξαν θρανίο. Γλύτωσε και ο διπλανός μου το κατούρημα. Είχε καταντήσει εμπόδιο για την σχολική του επίδοση το γεγονός ότι έφευγε νωρίτερα για το σπίτι του. Μέχρι να αλλάξει δεν προλάβαινε να γυρίσει για τις τελευταίες ώρες. Φυσικά λόγω μυρωδιάς είχα και εγώ αποσπασμένη προσοχή. Αυτό επιδρούσε γενικότερα στον χαρακτήρα μου.

- Είναι ατίθασος, έλεγε η κυρία στην μητέρα μου.

Τι να κάνει και αυτή, μου φώναζε και τραβώντας μου το αυτί, με έβαζε να ζητάω συγγνώμη. Το έκανα με διάθεση μετανοίας, αλλά να, το έθιμο. Μπορούσα να το παραβώ; Ο Στελάκης ερχόταν κάθε τρεις και λίγο με καλοξυρισμένο κρανίο.

Την εποχή εκείνη οι παραδόσεις ήταν σπουδαία υπόθεση. Το «Ελλάς  Ελλήνων  Χριστιανών», δέσποζε ως ρήση παντού. Επρόκειτο  για κανόνα. Πώς λοιπόν να παρεκκλίνω; Όσο όμως κι αν το επαναλάμβανα σαν δικαιολογία, μόνο με την μεταπολίτευση σώθηκε το αυτί μου. Με  εντολή του υπουργείου, οι ποδιές για τα αγόρια κόντυναν και το κούρεμα έγινε ανεκτό. Υπήρχαν τούφες και αργότερα μαλλί μέχρι δέκα πόντους. Άλλαξε η διάθεση. Αγόρασα χτένα και κάθε πρωί έβαζα και λίγο λεμόνι για να κάτσουν. Οι μεγαλύτεροι είχαν την τσατσάρα στην κωλότσεπη.

Όλες αυτές οι ανοχές, ατόνησαν την ουσία των εθίμων. Δεν υπήρχε προφιτερόλ μετά το κουρείο, σαφώς τα παιδάκια δεν θύμιζαν Νταχάου και οι δάσκαλοι δεν ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα για την καθαριότητα των αυτιών και των νυχιών μας. Ο χάρακας παρέπεμπε μόνο σε γεωμετρικό όργανο και η φάπα που ακολουθούσε το κούρεμα απαγορεύτηκε δια ροπάλου. Μάθαμε νέες λέξεις όπως εκλογές και ταυτίζαμε το δημοψήφισμα με  τακτικές καθεστώτων που πέρασαν.

Αργότερα ξεφύγαμε εντελώς. Είχες όσο μαλλί ήθελες και μόνο για τον φόβο της ψείρας, που κατά καιρούς επανεμφανιζόταν στις σχολικές αίθουσες, αραίωνες τις τρίχες της κεφαλής σου. Και τούτο ανεκτά. Άφηνα πάντοτε ουρίτσα και μάλιστα μέχρι την ωμοπλάτη. Το μαρτύριο του κουρέματος ήταν παρελθόν και μαζί του και η μόδα των στρατοπέδων.

Όλα τα παραπάνω τα είχα εντελώς ξεχάσει, μέχρι την εποχή της τρόικας. Ξαφνικά ακούστηκε πάλι η επιταγή του κουρέματος. Στην αρχή ως φήμη και κατόπιν επιτακτικά. Μου φαινόταν ότι το ήθελαν όλοι και έτσι δεν είχα λόγια να αντιδράσω. Βαθειά δημοκράτης, αρκέστηκα να προετοιμάσω τον εαυτό μου για την επαναφορά του εθίμου. Κάθε βράδυ έκανα μασάζ στον σβέρκο μου και τουλάχιστον επί μισή ώρα την ημέρα κοιτούσα την παλάμη μου. Να συνηθίσω. Πήρα  σβάρνα τη γειτονιά και εντόπισα όλα τα κομμωτήρια. Από τις βιτρίνες έβλεπα τον χώρο και ζητούσα εξοικείωση με την καρέκλα της θυσίας.

«Αν πρόκειται για την πατρίδα…» σκεφτόμουν και έπαιρνα θάρρος. Ένα πρωινό άκουσα την είδηση. «Κούρεμα». Βγήκα φουριόζος και κατευθύνθηκα στο πλησιέστερο εξειδικευμένο κατάστημα. Γνώριζα και την κομμώτρια. Πανέμορφη. Όλα έδειχναν επομένως οικεία.

- Πόσο θέλετε; με ρώτησε η ειδικός.

- Όσο είναι η μόδα, απάντησα χαμογελώντας.

Άρχισε να κόβει. Στην αρχή πάει η ουρίτσα, μετά πάει και η πλούσια χαίτη. Κάτι το τηλέφωνο να χτυπά, κάτι εγώ να κοιτώ με θαυμασμό το μπούστο της, ήρθε και ο φίλος μου ο Σάκης και άρχισε την συζήτηση για τον απερχόμενο πρωθυπουργό. Ήταν από τους τελευταίους θιασώτες του. Σπάνιο πράγμα. Ξεχαστήκαμε όλοι. Σε μια φάση κοιτάζομαι στον καθρέπτη.

- Να συνεχίσω; με ρωτά η δεσποινίς Άντζελα.

Πώς να αρνηθώ; Είχα μελώσει από το πολύ χάδι.

- Ό,τι κρίνετε εσείς, λέω με διάθεση απόλυτης υποταγής.

Παίρνει μπρος η μηχανή και σε ελάχιστο, αντανακλά ο ήλιος της δικαιοσύνης επάνω μου. Μου βάζει ταλκ, βγάζει την ποδιά και με ταχύτητα μαζεύει τα πεσμένα φτερά μου, από το πάτωμα.

Με τον Σάκη ανεβήκαμε προς του Φιλοπάππου. Λίγο πριν από το σπίτι του μουσικοσυνθέτη θυμήθηκε το έθιμο. Δεν υπήρχαν περιθώρια αποφυγής. Έσκυψα το λαιμό και πήρα ανάσα. «Φλαπ», έσκασε η σφαλιάρα.

- Με τις υγείες σου, μου ευχήθηκε.

- Χαιρετισμούς στον Στελάκη και στον μπαμπά σου, του είπα και μπήκα φουριόζος στο σπίτι. Εκείνο  το μπλε πουκάμισο με τον άσπρο γιακά  δεν μου πήγαινε αισθητικά και είπα να αλλάξω.    

                         

Υ.Γ. ανέκδοτο διήγημα

Ο Δ. Γ. Μαγριπλής είναι διδάκτορας της Κοινωνιολογίας και πρωτοεμφανίστηκε στην λογοτεχνία με το ψευδώνυμο Φώτης Αδάμης και τα «Μαθήματα Κηπουρικής και άλλα διηγήματα», από τις εκδόσεις Σοκόλη, το 2007. Το 2010 κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική του συλλογή: «Στα τέταρτα του χρόνου» στο «Χρώμα και λόγος», Επί- γνωση / Αν. Σταμούλης, Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με την εικαστικό Α. Κοκονάκη. Το 2011 κυκλοφόρησε η δεύτερη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο: «Κρυφές Ενοχές», στην σειρά Επί- γνωση, του εκδοτικού οίκου Αν. Σταμούλη, στην Θεσσαλονίκη. Τα βιβλία του κυκλοφορούν διαδικτυακά, σε όλα τα βιβλιοπωλεία της χώρας.