Ραδιόφωνο και Διαβάζω

Radio Bookspotting & Ζενερίκ Ιανουαρίου

Παρασκευή, 20 Ιανουαρίου: Στην Απόλυτη Εκπομπή για το Βιβλίο, στο www.beton7artradio.gr από τις 5 έως τις 7 το απόγευμα, φιλοξενώ τον πολύτροπο και λίαν λεπταίσθητο συγγραφέα Χρήστο Χρυσόπουλο. Θα συζητήσουμε για το έργο του, με έμφαση τον Βομβιστή του Παρθενώνα (εκδ. Καστανιώτης). Θα έχουμε ένα αφιέρωμα στον θρυλικό Γιώργο Μακρή και στα Γραπτά του (εκδ. Εστία). Όπως πάντα, μουσικές εξαίσιες από την αχανή δισκοθήκη του Μπαμπασάκη. Σήμερα, μεταξύ άλλων: C.R. Avery, TV on the Radio, The Black Keys, και (βεβαίως-βεβαίως) Tom Waits, Captain Beefheart, Frank Zappa, η Φωνή της Λαϊκής Ελίτ, σα να λέμε.

*   *   *

Αίσιον και Ευτυχές το Έτος Μπολάνιο

Η λέξη μοίρα χρησιμοποιήθηκε δέκα φορές ενώ η φιλία χρησιμοποιήθηκε εικοσιτέσσερις.

Ρομπέρτο Μπολάνιο, 2666

Ο Μπολάνιο μπορεί να κάνει τα πάντα και, για μια στιγμή τουλάχιστον, να δώσει όνομα στο ακατονόμαστο.

Τζόναθαν Λέθεμ

Εδώ και μήνες τα σκόρπια αλλά κάμποσα, και αντιστρόφως,, δημοσιεύματα που μιλούσαν περί επερχόμενης «μπολανιομανίας» μού προκαλούσαν έναν εύθυμο (μεν) εκνευρισμό (δε). Φυσικά, ήσαν γραμμένα από ανθρώπους που δεν είχαν διαβάσει λέξη από το έργο του Χιλιανού παίκτη/ρέκτη, απλώς αναπαρήγαν άλλα δημοσιεύματα άλλων επίσης εντελώς εκτός λογοτεχνικού σύμπαντος. Τι θα πει «μπολανιομανία»; Ό,τι και «πυντσονμανία», «μπιτλομανία», «εγελομανία», και πάει λέγοντας. Ήγουν, τίποτε απολύτως. Εντυπώσεις, και δη αβαρείς, αβαθείς, άσχετες, και, ναι, ανάρμοστες.

           Ο Μπολάνιο (1953-2003). είναι, απλούστατα ένας πολύπτυχος δημιουργός, προικισμένος με μια βαθιά, συνεπώς και μελαγχολική, γνώση της ιστορίας του εικοστού αιώνα, των ταραχών που ταλάνισαν και απογείωσαν κοινωνίες ολόκληρες, και με μια επίσης βαθιά, και συνάμα τρυφερότατη, αίσθηση του χιούμορ. Είναι ένας πείσμων ποιητής, καθώς πάντοτε η ματιά του παραμένει σε κάθε του αράδα ποιητική, τα πεζογραφήματά του είναι παρατεταμένα ποιήματα, είναι μπαλάντες και μπλουζ που επεκτείνονται ατέρμονα, γίνονται το σάουντρακ ενός πολυήμερου ξεφαντώματος.

Ξεκοκαλίζοντας, μετά την Τελευταία Νύχτα στη Χιλή (μτφρ. Χριστίνα Θεοδωροπούλου, εκδ. Μεταίχμιο), το Μακρινό Αστέρι (μτφρ. Αγγελική Αλεξοπούλου, εκδ. Καστανιώτης), τις Πουτάνες Φόνισσες (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Άγρα), τα Τηλεφωνήματα (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Άγρα), τους Άγριους Ντετέκτιβ (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτης), σπεύδει ο αναγνώστης που ξέρει από τέρψη, με πάθος και με σκέψη, να χωθεί και να χαθεί, ώστε και πάλι λυτρωτικά να βρεθεί, στις γαίες του 2666 (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Άγρα).

            Θα καταπιαστούμε με την έκταση και την έκσταση του συνταρακτικού αυτού πεντάπτυχου μυθιστορήματος, όπου συναντάμε φράσεις παλλόμενες από πίκρα και πόνο, από πάθος και πόθο, από την ποίηση της περιπέτειας και την περιπέτεια της ποίησης. Φράσεις σαν κι αυτή: «Οι εικονιζόμενοι παρατηρούσαν με την αθωότητα των νεκρών, οι οποίοι δεν νοιάζονται πια αν τους παρατηρούν» (σ. 46). Σαν ετούτη: «Λένε τσίου τσίου, γαβ γαβ. Νιάου νιάου, γιατί είναι ανίκανοι να φανταστούν ένα ζώο κολοσσιαίων διαστάσεων ή την απουσία αυτού του ζώου» (σ. 169). Ή την άλλη: «Ο ουρανός, το σούρουπο, έμοιαζε σαν σαρκοφάγο λουλούδι» (σ. 179).

            Μέχρι τότε, ευχόμενοι Αίσιον και Ευτυχές το 2012, έχουμε την ελπίδα ότι, όσο κι αν μας τριβελίζουν οι άγριες ημέρες και καταστάσεις γύρω μας, λαμπρύνεται ο κόσμος του βιβλίου και έχουν πλούσιο υλικό προς δημιουργική καταβρόχθιση οι φίλοι του διαβάσματος. Το 2666 είναι η λοκομοτίβα που φέρνει ταχέως και δυναμικά κοντά μας μεγάλα και σπουδαία μυθιστορήματα. Μαζί με το magnum opus του Μπολάνιο, πυργώνεται στο γραφείο ή στο κομοδίνο μια γερή παρέα που το βλέμμα την περιβάλλει με θάμβος και θάλπος, με αδημονία: Το μεγαλόπνοο εγχείρημα του Ροζέ Μαρτέν ντυ Γκαρ (1881-1958) Οι Τιμπώ (λεπταίσθητη μετάφραση ακριβείας από τον Γ. Νίκα, εκδ. Εστία), όπου παρακολουθούμε, μέσα από την μυθιστορηματική ανάπλαση, την ιστορία της Γαλλίας από την αυγή του εικοστού αιώνα έως το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου – ακόμα μία φιλόδοξη αρχαιολογία της γνώσης όσων έμελλε να χαράξουν ανεξίτηλα τις λέξεις «φόβος», «τρέλα», «μακελειό» στο πετσί των καιρών μας.  Το ταραχώδες έπος Αδελφοί Καραμάζοφ (διαπρέπει και πάλι η μεταφράστρια Ελένη Μπακοπούλου, εκδ. Ίνδικτος) του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι (1821-1881) «το πλουσιότερο σε διανοήματα και σημαντικότερο από φιλοσοφικής απόψεως», όπως ορθά τονίζει ο Μανώλης Βελιτζανίδης. Κι ακόμα, ο τόμος Αμερικανική Λήθη με οχτώ εκτεταμένα διηγήματα του σπουδαίου Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας (1962-2008) που μετέφρασε δεξιοτεχνικά ο Γιάννος Πολυκανδριώτης και κόσμησε με ένα αξιέπαινο επίμετρο ο Λευτέρης Καλοσπύρος (εκδ. Κέδρος).

            Οι βιβλιόφιλοι έχουν πολύτιμους λόγους να χαμογελάνε πλατιά. Ευχές!

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Μαρούσι, 19 Δεκεμβρίου 2011