Το Διήγημα Αντεπιτίθεται

Για τη συλλογή διηγημάτων 

«Κρυφές Ενοχές» 

του Δ. Γ. Μαγριπλή

[ φωτογραφία: Babassakis ]

 Ο συγγραφέας Δημήτρης Γ. Μαγριπλής είναι Διδάκτορας της Κοινωνιολογίας και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Το 2007 εξέδωσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων υπό τον τίτλο Μαθήματα Κηπουρικής, Εκδόσεις Σοκόλη - Κουλεδάκη με το ψευδώνυμο Φώτης Αδάμης. Το 2010 εξέδωσε την ποιητική συλλογή «Στα τέταρτα του χρόνου» από τις εκδόσεις Αντ. Σταμούλη στη σειρά Χρώμα και Λόγος, σε συνεργασία  με την εικαστικό Α. Κοκκονάκη.

        Η  δεύτερη συλλογή διηγημάτων του Κρυφές Ενοχές, της σειράς «Επί-γνωση» του «Εκδοτικού Οίκου Αντώνη Σταμούλη» 2011, κυκλοφόρησε με το πραγματικό του όνομα. Για την πολύ καλή εμφάνιση του βιβλίου υπεύθυνη είναι η εικαστικός Αγγελική Κοκονάκη, που έργο της κοσμεί το εξώφυλλο. Η συλλογή αποτελείται από  17 διηγήματα, τα οποία μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως εξής :

1. Αφηγήσεις προφανέστατα αυτοβιογραφικές του συγγραφέα («Καβαλλότι» και «Ερεχθείου γωνία» και «Κρυφές Ενοχές» ).

2.  Αφηγήσεις για την ελληνική κοινωνία, πρίν από την τελευταία οξύτατη οικονομική (και όχι μόνο) κρίση. («Εθνική Αποστολή», «Το μονοπάτι του ελαφιού», «Είδη Δώρων», «Για την ανάπτυξη της υπαίθρου» ). Αυτή η κατηγορία διηγημάτων είναι η πιο σημαντική απ’ όλες  και διακινδυνεύω να πω, ότι οι υπόλοιπες είναι εν γένει «δορυφόροι» ακριβώς αυτής της κατηγορίας.  Όπως :

Α)   Αφηγήσεις από το ιστορικό παρελθόν (το πιο μακρινό, όπως «Το νησί του μυστηρίου» , αναφορά στη Μνήμη του Μαρτυρίου της Μακρονήσου και το πιο κοντινό, όπως το «Ιστορίες Μορέων», όπου ο ήρωας γίνεται Κοινοτάρχης επί Δικτατορίας).

Β) Αφηγήσεις με ιδιαίτερο θέμα («Κι όμως κάτι μας έλειπε», ένα διήγημα «εκκλησιαστικής φαντασίας» και επίσης το «Προσκυνητές στο Άγιο Όρος» )

Γ) Αφηγήσεις  «οικολογικής φαντασίας» με αγάπη για τα ζώα  («Λαικό δικαστήριο», «Πετούμενη Γλαύκα» ).

        Προς το τέλος του βιβλίου παρατίθενται  αφηγήσεις «ποιητικές» - «ονειρικές», όπως ο «Εξωγήινος» και η «Φεγγαρόλουστη». Άλλος μπορεί να τις έλεγε «πεζά ποιήματα». Πάντως έχουν πιο χαλαρή σύνδεση με τα υπόλοιπα διηγήματα. Διασώζονται όμως στην συλλογή, λόγω ακριβώς της ποιητικής ευαισθησίας τους, που βρίσκεται σε αντίθεση με άλλες ιστορίες ρεαλιστικής γραφής που προηγούνται!

        Παρόλο που το υλικό του συγγραφέα δεν είναι μονοθεματικό, το ενδιαφέρον του αναγνώστη παραμένει αμείωτο. Βέβαια, μπορεί κανείς να ισχυριστεί, ότι με βάση τα 2-3 διηγήματα του κάθε τύπου μπορούν να χτιστούν κάπου πέντε συλλογές διηγημάτων. Ο συγγραφέας προφανώς δεν ενδιαφέρθηκε για κάτι τέτοιο και σε αυτήν την πολυθεματική συλλογή  μας παρουσιάζει ένα πανόραμα των αντιλήψεών του γύρω από το πώς πρέπει να είναι το διήγημα σήμερα.

          Το θέλει  με παραδοσιακή στρωτή αφήγηση, με ρέουσα και απλή γλώσσα, χωρίς εντυπωσιασμούς και νεολογισμούς. Με θέματα απλά, σε πρώτη ανάγνωση ίσως και απλοϊκά, που όμως στη δεύτερη ανάγνωση πραγματικά στέκονται στα πόδια τους σταθερά και μιλούν για αυτό που θα ονόμαζε κάποιος Νεοελληνική Μεταπολιτευτική Περιπέτεια, ενίοτε και με αναφορές σε ένα πιο μακρινό ιστορικό παρελθόν.

          Είναι διηγήματα πολιτικά κατά βάση και διέπονται από ένα βαθύτατο ανθρωπισμό για μια κοινωνία η οποία τελικά οδηγήθηκε σε πλήρες αδιέξοδο. Όπως όλοι πλέον παραδεχόμαστε και υποφέρουμε γι’ αυτό στην Ελλάδα του 2011, που ισορροπεί με δυσκολία λαμβάνοντας δάνεια από το Εξωτερικό και μην ξέροντας πότε και εάν θα καταρρεύσει. Η  υπερκαταναλωτική, λοιπόν, κοινωνία, η προ της τελευταίας Κρίσης, απεικονίζεται γλαφυρά ιδιαίτερα στα διηγήματα «Το  μονοπάτι του Ελαφιού» και «Είδη Δώρων». Και μάλιστα είναι μια κοινωνία που φέρεται με βαναυσότητα προς το περιβάλλον. Αλλού, πάλι, ο Συγγραφέας   επιθυμεί να κάνει αναδρομές στο παρελθόν και να θυμίζει ότι κάποιες πληγές (Μακρόνησος) δεν έχουν κλείσει εντελώς, αλλά εξακολουθούν να βασανίζουν την συλλογική μνήμη.

           Ο Συγγραφέας, παιδί της Αθήνας, ευρισκόμενος σε ώριμη ηλικία να έχει εγκατασταθεί σε μια παραθαλάσσια πόλη, γράφει με συγκίνηση για την Φύση και για τον άδικο τρόπο με τον οποίο της φέρθηκε μέχρι στιγμής ο μέσος Έλληνας. Η Φύση εκδικείται! Τουλάχιστον αυτό δείχνει το διήγημα «Το λαικό δικαστήριο». Αλλά και η Φύση είναι γύρω μας για να την απολαμβάνουμε, εάν έχουμε ανοιχτά τα μάτια της ψυχής μας («Πετούμενη Γλαύκα»).

            Δείχνεται στα περισσότερα διηγήματα η διάσπαση της κοινωνικής συνοχής όπως διαπιστώνεται και από την διαφθορά της Δημοτικής Αρχής  («Το μονοπάτι του ελαφιού») ή ακόμη και την ανεπάρκεια και ανυποληψία της Διοικούσας Εκκλησίας («Κι όμως κάτι μας έλειπε»). Ειδικά στο διήγημα αυτό είναι εμφανής ο πόνος του Συγγραφέα για μια δυσάρεστη κατάσταση, μιας και γνωρίζει τα θέματα «από μέσα», αφού έχει σπουδάσει και Κοινωνική Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δείχνεται, όμως, ευτυχώς, και η εμπιστοσύνη στον Άνθρωπο και στην Κοινότητα ( «Εξωγήινος» και «Κι όμως κάτι μας έλειπε»).

           Διαβάζοντας το βιβλίο του Δ. Γ. Μαγριπλή για μια ακόμη φορά επιβεβαιώνεται η δύναμη του καλού Διηγήματος, του κατ’ εξοχήν Ελληνικού Λογοτεχνικού Είδους, ήδη από τον 19^ο αιώνα, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει παραμερισθεί από την κυριαρχία σωρείας μυθιστορημάτων – όχι πάντα ποιοτικών – στις εκδόσεις και κατά συνέπεια και στις πωλήσεις των βιβλίων. Η αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για το Διήγημα διακινδυνεύω να ισχυριστώ, ότι θα συνεχίσει να συμβαίνει, καθώς η Κρίση  μεγαλώνει. Γιατί συνήθως πατάει σε ρεαλιστική βάση και μιλά άμεσα στον αναγνώστη,  τουλάχιστον από την εποχή του Ροΐδη.           Από αυτή την άποψη χαιρετίζουμε από εδώ με χαρά κάθε νέα και ενδιαφέρουσα συλλογή διηγημάτων όπως η παρούσα και χαιρόμεθα για τις επανεκδόσεις των βιβλίων των μεγάλων διηγηματογράφων. Μόλις πρόσφατα κυκλοφόρησαν τα Άπαντα των Διηγημάτων του Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλου, από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Σπουδαίο νέο, που σίγουρα θα προσθέσει κι άλλους αναγνώστες στο περιορισμένο έτσι κι αλλιώς σχετικό αναγνωστικό κοινό.

 Τάσος Μελίτης

Αθήνα, Σεπτέμβριος 2011