B for Borges

Borges

Συγγραφέας: Χόρχε Λουίς Μπόρχες

Τίτλος: Άπαντα Πεζά

Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης

Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα [2005]

Σελίδες: 760

Ζωή

Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1899. Από μικρός λάτρεψε τα βιβλία και αφοσιώθηκε στα γράμματα. Μπόρεσε να πλάσει ένα ολόκληρο σύμπαν καμωμένο από λογοτεχνικούς, ήρωες, λαβυρίνθους, καθρέφτες, παιχνίδια με τον χρόνο. Έγραψε πεζογραφήματα, δοκίμια, και ποιήματα. Τιμήθηκε με πάμπολλα βραβεία, έδωσε διαλέξεις σε όλον τον κόσμο, αναγορεύτηκε σε επίτιμο διδάκτορα δεκάδων πανεπιστημίων. Έχασε την όρασή του, αλλά έτσι μπόρεσε να ονειρευτεί τον κόσμο σαν ένα πελώριο, περίπλοκο, και πολυπρισματικό λογοτέχνημα. Παντρεύτηκε δύο φορές. Πέθανε τον Ιούνιο του 1986, στην Ελβετία.

Άπαντα Πεζά

Στον τόμο αυτό συγκεντρώνονται κείμενα που έγραψε ο Μπόρχες από το 1935 έως το 1985. Είναι όλα ιστορίες γραμμένες με μια παραπλανητική απλότητα, καμωμένες έτσι που να οδηγούν τον αναγνώστη σε τοπία δαιδαλώδη, σε λαβυρίνθους προορισμένους να τον οδηγήσουν στην καρδιά μιας πρωτόγνωρης ευτυχίας. «Η λογοτεχνία είναι μια μορφή ευτυχίας», έλεγε. Διαβάζουμε εδώ για απατεώνες, μασκοφόρους, βασιλιάδες, προδότες, αιρετικούς. Διαβάζουμε για αλλόκοτους πλανήτες και για αντικείμενα με μαγικές ιδιότητες. Διαβάζουμε για όνειρα και για βιβλία που ανασύρθηκαν από τη λίμνη της λήθης. Διαβάζουμε, ακόμα, για τον ίδιο τον Μπόρχες, για το πώς έπλασε έναν κόσμο συνδυάζοντας την λεπταίσθητη φαντασία του με την λογοτεχνική παράδοση χιλιετιών. Πρόκειται για ένα σύμπαν από λέξεις όπου οι νόμοι της συμβατικής λογικής παραμερίζονται μέσα σε ένα κλίμα ειρωνείας και χλεύης. Πρόκειται για τα απόλυτα και εξόχως διασκεδαστικά παραμύθια των σύγχρονων καιρών.

Στυλ

Ο Μπόρχες καταφέρνει να καταπλήσσει τον αναγνώστη με έναν πετυχημένο συνδυασμό καινοτομίας και παράδοσης, με τη χρήση υλικών που έρχονται από πολύ παλιά, όπως η προφορικότητα της αφήγησης, και υλικών που είναι εξόχως πρωτότυπα, όπως το μπόλιασμα του ενός είδους από το άλλο, η επανειλημμένη προσφυγή στην παρωδία, το ανακάτεμα των στυλ. Έχει έτσι την ευχέρεια να παρουσιάσει τα πιο εξωφρενικά πράγματα ως απλά, καθημερινα, τετριμμένα, και αντιστρόφως τα απλά πράγματα, τους καθρέφτες, τα μαχαίρια, τα πιόνια του σκακιού, ως μυθικά, αλληγορικά, συμβολικά. Η μεγάλη προσφορά του Μπόρχες έγκειται στο ότι με τρόπο λίαν τερπνό εξοικειώνει τον αναγνώστη με όλη την ιστορία της λογοτεχνίας, δελεάζοντάς τον να αγαπήσει τα βιβλία και να διαισθάνεται άλλες, μυστικές, φανταστικές, ποιητικές διαστάσεις των πραγμάτων και των γεγονότων.

Ένα απόσπασμα

Μόνο αυτός που έχει πεθάνει είναι δικός μας~ δικό μας είναι μόνο αυτό που έχουμε χάσσει. Το Ίλιον υπήρξε, αλλά το Ίλιον επιζεί στο εξάμετρο που το θρηνεί. Το Ισραήλ υπήρξε όταν ήταν μια αρχαία νοσταλγία. Με τον  καιρό, κάθε ποίημα γίνεται ελεγεία. Δικές μας είναι οι γυναίκες που μας άφησαν, γλιτώνοντάς μας από το άγχος της αναμονής, τους συναγερμούς και τους τρόμους της ελπίδας. Δεν υπάρχουν άλλοι παράδεισοι απο τους χαμένους παραδείσους.

[Από το αφήγημα «Κατοχή του Χθες», Άπαντα Πεζά, σ. 622]