Φιλοσοφικές Συναντήσεις

Κύκλοι Φιλοσοφικών Συναντήσεων, Συζητήσεων και Συσκέψεων

Η Αναζήτηση Ταυτότητας στους Σύγχρονους Καιρούς

Η Αγάπη, ο Πόθος, η Εξουσία, ο Θάνατος είναι ουσιαστικά οι τέσσερις δυνάμεις που επενεργούν στην καθημερινότητά μας, ακόμα και όταν δεν το σκεφτόμαστε.

Ο Κινηματογράφος,με το έργο μεγάλων δημιουργών όπως ο Ίγκμαρ Μπέργκμαν, ο Μικελάντζελο Αντονιόνι, ο Αντρέι Ταρκόφσκι, και πιο πρόσφατα ο Μπέλα Ταρ, επιχειρεί να απαντήσει στα αναπάντητα ερωτήματα και μας καλεί να στοχαστούμε, ώστε να ενδυναμωθούμε ψυχικώς, πάνω σε όλα όσα απασχολούν τον Άνθρωπο και την Ανθρωπότητα, ιδίως μετά τους ολέθρους του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της ατομικής βόμβας, με την οποία ο άνθρωπος μπορεί πλέον να αφανίσει όχι μονάχα τον πλανήτη Γη αλλά και την ίδια την δυνατότητα και την έννοια του μέλλοντος, το ίδιο το μέλλον.

Η Λογοτεχνία, επίσης, ιδίως μέσα από ποιητικούς και φιλοσοφικούς μυθιστοριογράφους, όπως ο Τζέιμς Τζόις, ο Μαρσέλ Προυστ, ο Φραντς Κάφκα, ο Ρόμπερτ Μούζιλ, ο Τόμας Μαν, και πιο πρόσφατα ο Τόμας Μπέρνχαρντ, ο Ντον Ντελίλο, ο Ίαν Μακγιούαν, κ.ά., και επιχειρεί να απαντήσει στα εν λόγω ερωτήματα, αλλά και δεν παύει να θέτει άλλα, σχετικά με την πολυπλοκότητα των σχέσεων σήμερα, σχετικά με την προσπάθειά μας να αφήσουμε τα ίχνη μας στο πέρασμά μας, σχετικά με το πώς αντιμετωπίζουμε την πάροδο του χρόνου.

Βεβαίως, και άλλες τέχνες, όπως η Μουσική και η Ζωγραφική, καταπιάνονται με όλα αυτά, και μάλιστα με συγκλονιστικό τρόπο, όπως αντιλαμβανόμαστε από τις συνθέσεις του Γιάννη Χρήστου ή του Νίκου Σκαλκώτα, από την εικαστική προσφορά του Γιάννη Κουνέλλη ή του Γιόζεφ Μπόυς.

Αντλώντας από το παρελθόν, σκεφτόμενοι το παρόν, και οραματιζόμενοι το μέλλον, θα αναζητήσουμε την ταυτότητα του ανθρώπου στους σύγχρονους καιρούς. Ταυτότητα σημαίνει καθημερινή συγκρότηση, καθημερινή αντιμετώπιση διλημμάτων, καθημερινή λήψη αποφάσεων – και ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που λαμβάνει, συνειδητά και ύστερα από σκέψη/υπολογισμούς/εκτίμηση, αποφάσεις.

Μέσα από προβολές επιλεγμένων κινηματογραφικών ταινιών, μέσα από επιλεγμένα κείμενα, και παρουσιάσεις μουσικών και εικαστικών έργων, θα αποπειραθούμε να συναντηθούμε, να συνομιλήσουμε, να συσκεφθούμε σχετικά με την ταυτότητα του ανθρώπου σήμερα.

Οι Φιλοσοφικές Συναντήσεις διαρκούν τρεις ώρες, τέσσερις φορές το μήνα. Το πρόγραμμά τους περιλαμβάνει: προβολή ταινίας, παρουσίαση λογοτεχνικού ή φιλοσοφικιού έργου που σχετίζεται με την ταινία, ακρόαση επιλεγμένων μπουσικών κομματιών, συζήτηση, ανταλλαγή απόψεων.

Οι Κύκλοι των Θεμάτων που θα μας απασχολήσουν διαρκούν δύο μήνες ο καθένας.
 

Ο Πρώτος Κύκλος θίγει το ζήτημα της ταυτότητας και περιλαμβάνει προβολές των έργων: 1.«Επάγγελμα Ρεπόρτερ» του Μικελάντζελο Αντονιόνι, 2.«Οι Κοινωνούντες» του Ίγκμαρ Μπέργκμαν, 3.«Time» του Κιμ Κι Ντουκ, 4.«Περιφρόνηση» του Ζαν Λυκ Γκοντάρ, 5.«Το Πρόσωπο ενός Άλλου» του Χιρόσι Τεσιγκαχάρα, 6.«Πολίτης Κέιν» του Όρσον Γουέλς, 7.«Ο Γάμος της Μαρίας Μπράουν» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, και 8.«Μια Γυναίκα Εξομολογείται» του Τζον Κασαβέτη.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ / ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ

Ελεάννα Μαρτίνου 6974429490 /  eleanna22mart@gmail.com

Ατομική συμμετοχή 20e  (3 ώρες)

Οι Φιλοσοφικές Συναντήσεις πραγματοποιούνται σε γκρουπ 5-7 ατόμων

κάθε Δευτέρα 18.30-21.30

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

www.belleviefacile.blogspot.com

Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1960. Σπούδασε οικονομικά στον Πειραιά και φιλοσοφία στη Γερμανία. Είναι συγγραφέας και μεταφραστής. Διατήρησε τη σελίδα του βιβλίου στην εφημερίδα City-Press, επί τρία χρόνια, την πολυσυζητημένη στήλη «Άγγελοι και Διάβολοι», στο «Έψιλον», επί πενταετία.

 Έχει εκδώσει δεκαπέντε βιβλία, και έχει μεταφράσει πάνω από ογδόντα. Είναι παραγωγός της εκπομπής λόγου και μουσικής «Radio Propaganda» (Κανάλι 1, Πειραιάς, 90,4 FM), έκτακτος διδάσκων στο Μεταπτυχιακό Εικαστικών στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και διδάσκει στο Μεταπτυχιακό Ψηφιακών Μορφών Τέχνης στην Ανωτάτη σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας.

Ελεάννα Μαρτίνου

www.eleanna-martinou.blogspot.com

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981 και είναι ζωγράφος.Σπουδές :2007-2009 Μεταπτυχιακό εικαστικών τεχνών , Ανωτάτη σχολή καλών τεχνών Αθήνας. Άριστα.
2000-2006 Ανωτάτη σχολή καλών τεχνών Αθήνας Η΄ εργαστήριο ζωγραφικής.
1987-2004 Ωδείο Αθηνών, σχολή πιάνου.
1987-1999 Λεόντειο λύκειο πατησίων.

Υποτροφίες-Διακρίσεις :2007 Υποτροφία ΙΚΥ μεταπτυχιακών σπουδών εσωτερικού
2007 Belleartelamia, τομέας Ζωγραφικής (βραβείο) .
2002 Υποτροφία ΙΚΥ προπτυχιακών σπουδών .
1996 Υποτροφία ΙΚΥ μέσης εκπαίδευσης .

Ατομικές εκθέσεις /παρουσιάσεις:2010 Vitrina Project, OpenArtSpace Studio, Αγ.Ελεούσης 14, Μοναστηράκι.2010 "Future Cities Future" APOTHEKE(www.apothekecontemporaryarts.com), Nicosia, Cyprus2009 Πολυχώρος Dasein, Εξάρχεια.2008 Barriο, Μεταξουργείο2006 Παρουσίαση διπλωματικής εργασίας στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, Ή εργαστήριο Ζωγραφικής.

Les Mots et Les Choses, I

Λέξεις Πυξίδες

Μπόρχες (σκεφτικός): «Ναι, εκείνες οι συνάξεις... Καθόμασταν ευχαρίστως όλη νύχτα, αρκεί να μιλούσαμε για λογοτεχνία ή φιλοσοφία... Ήταν ένας αλλιώτικος κόσμος... Τώρα μου λένε –και το διαπιστώνω και ο ίδιος – πως γίνεται πολύς λόγος για την πολιτική. Κατά τη γνώμη μου, ο κόσμος ενδιαφέρεται για τους πολιτικούς, όχι για την πολιτική ως κάτι το αφηρημένο. Εμάς, πάλι, μας απασχολούσαν άλλα πράγματα». Από το έξοχο βιβλίο Μπόρχες-Σάμπατο, Διάλογοι (μτφρ. Δήμητρα Παπαβασιλείου, εκδ. Printa). Αφού το διάβασα, δεν το άφησα στην άκρη στιγμή. Ξανά και ξανά το πιάνω πάλι, ξανά και ξανά αφήνομαι στη σοφία, το χιούμορ, την διεισδυτικότητα αυτών των δύο ιερών τεράτων της Λογοτεχνίας και της Σκέψης. Έτυχε από πολύ μικρός να συναντήσω τους Λαβυρίνθους του Μπόρχες, και να χωθώ και να χαθώ στο Τούνελ του Σάμπατο. Το Bookspotting θα επανέρχεται συχνά σ’ αυτή τη συνάντηση δύο τόσο πολύτιμων πνευμάτων.

*   *   *

Ο Matthias Debureaux έχει βάλει στο μάτι τους τουρίστες, ιδίως αυτούς που ύστερα από εφτά μέρες ημιδιαμονή στο Λονδίνο μιλάνε με κόκνεϊ προφορά ή τους άλλους που επί ώρες πολλές αφηγούνται ανοησίες πλασάροντάς τες για πολύπτυχες περιπέτειες. Στο μικρό βιβλίο (μόλις 57 σελίδες) με τίτλο Η Τέχνη του να γίνεσαι Βαρετός με τις Ταξιδιωτικές σου Αφηγήσεις (μτφρ. Βάνα Χατζάκη, εκδ. Άγρα) περικλείονται και αναλύονται, με τρόπο που σε κάνει να χτυπιέσαι από τα σπαρταριστά γέλια, όλα αυτά τα «ωραία τίποτα με μπόλικο καθόλου», όπως λέγαμε μικροί. Ο Debureaux έχει μεγάλα κέφια, αδράχνει την ευκαιρία να χλευάσει, και μας προσφέρει ίσως το απόλυτο ανάγνωσμα για το τώρα, για το τέλος του θέρους, των διακοπων, των ταξιδιών. Ιδού: «Στο τραπέζι να διηγείστε τις μεγάλες γαστρονομικές συγκινήσεις σας. Σκύλος μαρινάτος με κρέμα κοκκοφοίνικα στην Ινδονησία, ραγού χελώνας στο Μεξικό, σούπα από μεταξοσκώληκες στο Βιετνάμ, ποντίκια αλά κρεμ στην Ανταρκτική, πατέ παπαγάλου, στην Αυστραλία ή νυχτερίδες στο φούρνο  στα νησιά Σαμόα. Κρατήστε για επιδόρπιο την πεμπτουσία της κινεζικής κουζίνας, όπως κοκόρια ζωντανά που τα βάζουν να χοροπηδούν σε πυρακτωμένες πλάκες και μετά τρώνε τη νόστιμη πέτσα που μένει απ’ τις πατούσες των πουλερικών».

*   *   *

«Ήταν ένας άντρας που ήξερε γλώσσες κι έφτιαχνε στίχους. Έβγαζε το ψωμί και το κρασί του βάζοντας λέξεις εκεί που μπαίνουν οι λέξεις, έφτιαχνε στίχους όπως φτιάχνονται οι στίχοι, σαν να ’ταν πρώτη φορά». Έτσι αρχίζει το κείμενο «Σχετικά με τον Φερνάντο Πεσσόα», το οποίο διαβάζεται όχι σαν φιλολογικό δοκίμιο αλλά σαν αστυνομικό με καταιγιστική δράση και αγωνία, κάνοντας το αίμα να κυλάει πιο γρήγορα στις φλέβες – άλλωστε τέτοια είναι τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα, ιδίως όταν ένας πολύ σπουδαίος δημιουργός γράφει για έναν θρυλικό ομότεχνό του. Εν προκειμένω, ο Ζοζέ Σαραμάνγκου (1922-2010) γράφει για τον Πεσσόα, τον άνθρωπο με τις δεκάδες μορφές, τον ποιητή που μετά το πέρασμά του από τα σοκάκια της Λισαβώνας και της Λογοτεχνίας ο κόσμος δεν είναι πια ο ίδιος. Περιλαμβάνεται στον τόμο Το Τετράδιο [κείμενα που γράφτηκαν στο blog, Σεπτέμβριος 2008 - Μάρτιος 2009] τον οποίο μεταφράζει η έμπειρη Αθηνά Ψυλλιά (η οποία, άλλωστε, μας έχει τρατάρει όλα τα έργα του που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας), πάντα στις εκδ. Καστανιώτης. Είναι αληθινά θαυμαστό, εκπληκτικό, λίαν ενθαρρυντικό να βλέπεις πώς ένας δυναμικός συγγραφέας παραμένει και δυναμικός και συγγραφέας όσα χρόνια κι αν βαραίνουν τις πλάτες του.

*   *   *

Σάμπατο: Στην πραγματικότητα, κανένα έργο τέχνης δεν έχει ηθοπλαστικό χαρακτήρα υπό την έννοια ότι διαπλάθει χαρακτήρες. Τα έργα τέχνης χρησιμεύουν στον άνθρωπο με μια βαθύτερη έννοια, όπως χρησιμεύουν τα όνειρα, που είναι σχεδόν πάντα τρομερά. Ή οι τραγωδίες. Μιλήσατε για τον Μάκβεθ. Είναι έργο τρομερό, αλλά και χρήσιμο. Ίσως θα ήταν πιο σωστό να αφαιρέσουμε αυτό το «αλλά» και στη θέση του να πούμε «γι’ αυτό ακριβώς». (Μπόρχες-Σάμπατο, Διάλογοι (μτφρ. Δήμητρα Παπαβασιλείου, εκδ. Printa).

*   *   *

Η Ελένη Μπαμπασάκη γράφει Ποίηση. Η Ελεάννα Μαρτίνου προσφέρει Εικόνες

Ελένη Μπαμπασάκη

Τέσσερις Ποιητικές Άρσεις Με Δίχως Ζόφο

1.

Πιστό σκυλί
πιστή η αγάπη μου
πισθάγκωνα δεμένη
δαγκώνει την προσευχή της

«Είναι Μεγάλη Πέμπτη», με μαλώνει
«σταμάτα να στολίζεις τη φάτνη»

2.
Κόκκινες πεταλούδες ζαλίζουν τα μάτια μου
Γελάω:
«θα γεμίσει η αυλή λουλούδια φέτος»

Δεν βλέπω το Made in China στα φτερά τους


3.
Τα ίδια τραγούδια Χριστούγεννα και Πάσχα
Ναι.
Δισκοθέτης
ο κρεμασμένος
Στα πόδια του τριάντα νότες τρυπημένες
Τριάντα σπασμένα μπουκάλια


4.
Πλησιάζεις
φυτρώνουν παπαρούνες στην άσφαλτο.

Πλησιάζεις
η βροχή επιστρέφει στο σύννεφο.

Πλησιάζεις
τα νυχτολούλουδα κοιτάζουν τον ήλιο στα μάτια.

Πλησιάζεις
ένα τσιγάρο επιμένει να καίγεται κάτω απ’ την άμμο

Πλησιάζεις
η λέξη μέλι κρύβεται από ντροπή

Πλησιάζεις
γίνεται αιχμηρό το ουράνιο τόξο

Πλησιάζεις
ξημερώνονται ήχοι αρχαίοι

Πλησιάζεις
η σχολική ποδιά βάφεται κόκκινη

Πλησιάζεις
η λέξη ανασαίνω γλιτώνει από βέβαιο θάνατο

Πλησιάζεις
η λέξη υπάρχω χαμογελάει στον καθρέφτη της

Πλησιάζεις
η λέξη λέξη βρίσκει το διάολό της

[Ζωγραφική: Ελεάννα Μαρτίνου, από τη σειρά έργων "Reverie du Pauvre"]

RadioBooking

RadioBooking

Αύριο, Κυριακή 9 Ιανουαρίου, στο Ραδιόφωνο της Μηχανικής Καρδιάς της Πόλης, στο Ραδιόφωνο των Μηχανικών του Χαμένου Χρόνου, στο www.clipartradio.gr :

Η Ελεάννα Μαρτίνου, στις Μουσικές Εικόνες, 6 με 8 το απόγευμα, παρουσιάζει το εξαιρετικό κείμενο «Φρίντα Κάλο» του John Berger, από το βιβλίο Θύλακες Αντίστασης (μτφρ. Μιχάλης Παναγιωτάκης, εκδ. Αντίλογος). Μουσική: Stranglers, Björk, Johnny Cash, Moondog, Philip Glass, κ.ά. – μουσικά έργα επιλεγμένα με εκλεπτυσμένο γούστο.

Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, στον Πύργο Ελέγχου, 8 με 10 το βράδυ, παρουσιάζει το κείμενο Σημειώσεις πάνω στο Πόκερ του Guy Debord (εκδ. ΟΥΑΠΙΤΙ). Διαβάζει ένα συγκλονιστικό διήγημα του μεγάλου Αμερικανού ποιητή και συγγραφέα Raymond Carver από το βιβλίο Αρχάριοι (μτφρ. Γιάννης Τζώρτζης, εκδ. Μεταίχμιο). Παρουσιάζει την Έκθεση και το Λεύκωμα/Βιβλίο Ανακύκλωση/Επανάχρηση/Οικειοποίηση – Πενήντα χρόνια ελλαδικού Ready Made 1960-2010, του Θανάση Μουτσόπουλου. Διαβάζει αποσπάσματα από το εξόχως ενδιαφέρον πόνημα Δημόσιος Κίνδυνος των Μισέλ Ουελμπεκ & Μπερνάρ-Ανρί Λεβί (μτφρ. Λίνα Σιπητάνου, εκδ. Εστία). Μουσική: Keith Jarrett, Miles Davies, Charlie Haden, Chet Baker, κ.ά.  – που σημαίνει jazz, ήγουν η κλασική μουσική του σήμερα.

«Συνεχίζουν, όπως και στα είκοσί μου χρόνια, να με συναρπάζουν αυτοί οι μεγάλοι ανένδοτοι που συνόδευσαν, αθόρυβα, την ιστορία της γενιάς μου» [Δημόσιος Κίνδυνος, σ. 219]

Ποιητική

Μόλις κυκλοφόρησε το 6ο τεύχος της "Ποιητικής" που διευθύνει ο Χάρης Βλαβιανός με κεντρικό αφιέρωμα στη γερμανική ρομαντική ποίηση, το οποίο περιλαμβάνει μεταφράσεις ποιημάτων κορυφαίων δημιουργών [Γκαίτε, Σίλλερ, Χάινε, Χαίλντερλιν, Κέρνερ, Λούμπεκ κ.ά.], που επιμελήθηκε η Λένια Ζαφειροπούλου. Την πλούσια ύλη συμπληρώνουν ποιήματα και συνθέσεις που υπογράφουν σημαντικοί Έλληνες και ξένοι ποιητές και δοκίμια που αφορούν σε καίρια ζητήματα ποιητικής και στοχασμού. Δεν λείπουν οι γνωστές στήλες Κριτική και Et cetera, στις οποίες παρουσιάζονται βιβλία ποίησης και σχολιάζονται ζητήματα σχετικά με την ποιητική τέχνη.

Στο τεύχος αυτό, Έλληνες ποιητές (πρεσβύτεροι και νεώτεροι: Στρατής Πασχάλης, Αλέξανδρος Ίσαρης, Γιώργος Βέλτσος, Στέφανος Βασιλάκης, Δήμητρα Κωτούλα, Γιώργος Λαμπράκος, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Γιάννης Αντιόχου, Βασίλης Κάρδαρης, Βασίλης Ντόκος) καταθέτουν έργα που με την ευρεία γκάμα των μορφών και των θεμάτων τους αποδεικνύουν το σφρίγος και τη σημασία της σύγχρονης ελληνικής ποίησης.

Η ξένη ποίηση εκπροσωπείται από μια ομάδα ιδιαίτερων και πολύ σημαντικών ποιητικών φωνών. Νεώτεροι και κλασικοί ποιητές μεταφράζονται και σχολιάζονται ενδελεχώς. Ανάμεσα στον Yves Bonnefoy, τον Gunter Dietz, τον [Καναδό] Christian Bok και την [Ιταλίδα] Antonella Anedda, ιδιαίτερη μνεία οφείλει να γίνει στη μεγάλη Ρωσίδα ποιήτρια Μαρίνα Τσβετάγεβα και στον πολυβραβευμένο Ιρλανδό ποιητή Theo Dorgan [και λάτρη της Ελλάδος — η τελευταία του συλλογή τιτλοφορείται «Greek»], ο οποίος μεταφράζεται για πρώτη φορά στη γλώσσα μας.

Στον χώρο του δοκιμίου, στον οποίο το περιοδικό δίνει ιδιαίτερο βάρος, παρουσιάζεται το εμβληματικό δοκίμιο του George Steiner για τον Μπέκετ [με τίτλο: «Της νύξης και της αναστολής»] καθώς κι ένα πρωτοποριακό κείμενο του Μπέκετ του ίδιου, με τίτλο «Ανάληψη». Επίσης, ένα δοκίμιο του Αμερικανού ποιητή και κριτικού Jonathan Lethem, «Η έκταση της επιρροής: Μια λογοκλοπή», το οποίο αναλύει με τρόπο ανατρεπτικό το ζήτημα της οικειοποίησης στην τέχνη, καθώς και δύο μελέτες για τον Καβάφη: το πρώτο το υπογράφει ο Martin McKinsey και το δεύτερο η Σοφία Ιακωβίδου. Το ελληνικό δοκίμιο τέλος εκπροσωπείται και από τον Δημήτρη Δημηρούλη, ο οποίος εξετάζει σε βάθος το εύρος της γραφής του Βιζυηνού.

Το τεύχος ολοκληρώνεται με κριτικά σημειώματα και σχόλια που υπογράφουν οι: Αλέξης Ζήρας, Evan Jones, Μαρία Τοπάλη, Χρήστος Χρυσόπουλος, Ευριπίδης Γαραντούδης, Κώστας Γεμενετζής, Βενετία Αποστολίδου, Άλκηστις Σουλογιάννη, Κώστας Ζωτόπουλος.

Books & Love ! Happy New BookYear !

Η άσχημη και αλλόκοτη και ζοφερή, για πολλούς χρονιά, τελειώνει. Τα βιβλία της τελευταίας στιγμής άφθονα και δυνατά και εξαίσια. Η Εστία, η Άγρα, το Μεταίχμιο, οι Ροές, η Πόλις, ο Κέδρος, η Νεφέλη,και τόσοι άλλοι Δονκιχώτες του Ποιοτικού και του Ποιητικού στο πλάι μας, στο πλάι των διακαών αναγνωστών.

Μόλις κυκλοφόρησαν (και μας ενθουσίασαν) οι περίκομψες Σημειώσεις Πάνω στο Πόκερ του Guy Debord από τις εκδόσεις ΟΥΑΠΙΤΙ.

Ο κατ' εμέ, τον Μπαμπασάκη, σπουδαιότερος Αμερικανός συγγραφέας των τελευταίων δεκαετιών (ο Pynchon είναι εκτός πάσης συγκρίσεως και ταξινομήσεως), James Ellroy ολοκληρώνει την Τριλογία του Αμερικανικού Υπόκοσμου με το Αίμα Που Δεν Σταματάει Ποτέ, σε μετάφραση του μαιτρ Ανδρέα Αποστολίδη, πάντα από την Άγρα.  

Ο Λεφ Σεστόφ υπογράφει το πόνημα Λέων Τολστόι: Αυτός που χτίζει και γκρεμίζει κόσμους (μτφρ. Νάγια Παπασπύρου, εκδ. Ροές), ενώ από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί το Δεξιά κι αριστερά του μείζονος Joseph Roth (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη), μια συναρπαστική καταβύθιση στο σύμπαν του Μεσοπολέμου.

Από το Μεταίχμιο μάς έρχονται οι Τοπικές Καταιγίδες, το καταιγιστικό μυθιστόρημα του Γουίλιαμ Μπόιντ, μεταφρασμένο από την επιδέξια Αλεξάνδρα Κονταξάκη, η οποία μεταφράζει και τον τελευταίο Ίαν Ράνκιν, ήτοι τη Σκοτεινή Πλευρά. Από τον ίδιο οίκο και οι ήδη πολυσυζητημένοι Αρχάριοι του Raymond Carver, σε μετάφραση που παλαίμαχου Γιάννη Τζώρζη (ο οποίος, σημειωτέον, είναι από τους πρώτους που γνώρισαν στο ελληνικό κοινό δημιουργούς όπως ο Carver, ο Philip Larkin, κ.ά.). Για τους Αρχάριους, και, φυσικά, για όλα τα παραπάνω και πολλά ακόμα βιβλία θα μιλήσουμε εκτενέστερα με το νέον έτος.

Αναμένουμε ιδέες, σκέψεις, σχόλια, συνεργασίες, βιβλία, προτάσεις, προσφορές στη διεύθυνσή μας (Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, Μαραθωνομάχων 23, Αθήνα 15124 [Μαρούσι]) και στο g_icaros@otenet.gr  

Εδώ ας σταθώ. Κάθε Καλό. Ευχές, θερμές και από καρδιάς, για το 2011 !

Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης

Ο ΘΑΣΑΣΗΣ ΜΗΝΑΣ γράφει για τον JACK KEROUAC

Ο ΤΖΑΚ ΚΕΡΟΥΑΚ ΣΤΟ «ΜΕΓΑΛΟ ΝΟΤΟ»

[Μια αναδρομή στο χρονικό του «Μπιγκ Σερ»

με αφορμή έκδοση συλλεκτικής κασετίνας]

Αντί γι’ αυτά υπάρχει θόρυβος απ’ το θρυμμάτισμα των μπουκαλιών στο λίβινγκρουμ που έχει καταλάβει ο άμοιρος ο Λεξ Πασκάλ, τσιρίζοντας, αυτό μου θυμίζει μια φορά πριν ένα χρόνο όταν η μέλλουσα σύζυγος του Τζάρι Γουόνγκερ τσαντίστηκε με τον Λεξ και του πέταξε μισό γαλόνι τόκεϊ απ’ την άλλη άκρη του δωματίου που τον βάρεσε κατευθείαν στο μάτι, οπότε παίρνει αυτή μετά το πλοίο και πάει στη Ιαπωνία και παντρεύεται τον Τζάρι σε μια μεγάλη τελετή Ζεν που τη γράψανε οι εφημερίδες απ’ τη μια ακτή μέχρι την άλλη, όλο κι όλο όμως που παθαίνει ο φουκαράς ο Λεξ είναι ένα σκίσιμο που προσπαθώ εγώ να το περιποιηθώ στο μπάνιο στο πάνω πάτωμα λέγοντας, Ε, το αίμα απ’ το σκίσιμο σταμάτησε κιόλας, είσαι εντάξει Λεξ; - «Κι εγώ Γαλλοκαναδός είμαι» λέει με υπερηφάνεια κι όταν ο Ντέιβ, εγώ κι ο Τζορτζ Μπέισο ετοιμαζόμαστε να γυρίσουμε πίσω στη Νέα Υόρκη με τ’ αυτοκίνητο μου δίνει ένα μετάλλιο του Αγίου Χριστόφορου σαν αποχαιρετιστήριο δώρο – Ο Λεξ είναι από τους τύπους που δεν θα’ πρεπε να μένει σ’ αυτό το άγριο μπητ οικοτροφείο, θα’ πρεπε να κρύβεται κάπου σε ράντσο, δυναμικός, μορφονιός, τρελός για γυναίκες και πιοτό χωρίς να χορταίνει ποτέ του ούτε το ένα ούτε το άλλο – Καθώς λοιπόν οι μπουκάλες γίνονται πάλι θρύψαλα και το στερεοφωνικό παίζει τη Μίσα Σολέμνις του Μπετόβεν, με παίρνει ο ύπνος στο πάτωμα.

Ξυπνάω το άλλο πρωί όλο βογκητά βέβαια, τούτη όμως είναι η μεγάλη μέρα όπου θα πάμε να κάνουμε επίσκεψη στον κακομοίρη τον Τζορτζ Μπέισο που βρίσκεται στο σανατόριο στο Βάλεϊ με φυματίωση – Ο Ντέιβ με στυλώνει αμέσως φέρνοντάς μου καφέ ή κρασί ό,τι θέλω απ’ τα δυο – Βρίσκομαι για κάποιο λόγο στο πάτωμα του Μπεν Φέιγκαν, κατά τα φαινόμενα του είχα πάρει τα’ αυτιά για το Βουδισμό – βουδιστής να σου πετύχει.  

Τζακ Κέρουακ, «Μπιγκ Σερ», εκδ. Αίολος, 1988, μτφ. Ιουλία Ραλλίδη.       

Καλοκαίρι του 1961. Ο Τζακ Κέρουακ δεν έχει πατήσει ακόμη τα 40. Πέντε σχεδόν χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του θρυλικού “On the Road”, ο μουσηγέτης – όπως τον προσφώνησε ο Ανδρέας Εμπειρίκος -  της γενιάς του μπητ είναι πια ένας αναγνωρισμένος συγγραφέας, τουλάχιστον στους κύκλους του underground. Μολοντούτο, ο ίδιος είναι δυστυχισμένος. Απογοητευμένος από τους καθώς πρέπει λογοτεχνικούς κύκλους αλλά και από τον κομφορμισμό της αμερικάνικης κοινωνίας, έχει φτάσει στα όρια της παραίτησης. Ο στενός του φίλος Λόρενς Φερλινγκέτι, ποιητής και ο ίδιος και εκδότης του City Lights, θυμάται πως ο Κέρουακ του εξομολογήθηκε ότι σκεφτόταν να παρατήσει διά παντός το γράψιμο και να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του απομονωμένος απ’ τον κόσμο.

Στο πρόλογο της ελληνικής έκδοσης του «Μπιγκ Σερ» ο Γιώργος Τζώρτζης σημειώνει:

«Το καλοκαίρι του 1961 ο Τζακ Κέρουακ έχοντας κλείσει οριστικά τους λογαριασμούς του με το δρόμο, επέστρεφε στη Φλόριντα, το σανατόριο της Αμερικής, όπου είχε εγκατασταθεί η οικογένεια του. Αδιάφορος πια απέναντι σε όσα είχε ακόμα να του προσφέρει η αχανής και ανεξέλεγκτη ετούτη χώρα, κατέφυγε για άλλη μια φορά στον προσφιλή του δαίμονα, το εκδικητικό οινόπνευμα. Για κάμποσες βδομάδες, χωρίς διακοπή, μοναδικός του σύντροφος είναι ένα μπουκάλι Τζόνι Γουόκερ κάθε μέρα (…) Το φθινόπωρο περιόρισε τη διψομανία του σε μερικά ποτήρια Μαρτέλ τη μέρα, διάβαζε Μπαλζάκ και Ντοστογιέφσκι κι έχασε λίγο βάρος. Μια μέρα τον Οκτώβριο, που ήταν πάντα ο πιο δημιουργικός του μήνας, πήρε μια ποσότητα μπενζεντρίνης κι όρμησε στη γραφομηχανή του…».

Ο Μπάρι Μάιλς, ο πιο έγκυρος βιογράφος του Κέρουακ όσο και του Ουίλιαμ Μπάροουζ και συγγραφέας μεταξύ άλλων της εξαιρετικής μελέτης “Beat Hotel” (όπου πραγματεύεται τα σουλάτσα της μπητ παλιοπαρέας στο Παρίσι), στο βιβλίο του “Jack Kerouac, King of the Beats” (Virgin, 1999) συμπληρώνει:

«Εκείνο τον Οκτώβριο, ο Τζακ γέμισε με χαρτί τηλέτυπου την γραφομηχανή του και, ενισχυμένος με μπενζεντρίνη, ξεπέταξε το “Big Sur” μέσα σε δέκα νύχτες. Ήταν γραμμένο με τρόπο που ο ίδιος ο Κέρουακ περιέγραφε ως εξής: “να αφηγείσαι με απλή ιστορία σε μια αυθόρμητη λογοτεχνική ανάγνωση σε μια καντίνα” (...) Δομικά (το μυθιστόρημα) είναι πολύ ευθύ και ξεκάθαρο. Ξεκινά με την άφιξή του στο Σαν Φρανσίσκο και τελειώνει με την αναχώρησή του, ένας εξουθενωμένος άνθρωπος. Στη γλώσσα του υπάρχουν πολλά όμορφα αποσπάσματα που προέχονται από απλή παρατήρηση, παντρεμένα όμως ως συνήθως με τη γνωστή του απλόχερη χρήση ενεργητικών επιθέτων: “crazy”, “rushed”, “goof”, “mad” κλπ. Είναι μια από τις πιο δυνατές, μελαγχολικές, λεπτομερείς, ψυχωμένες περιγραφές ενός ανθρώπου σε πτώση εξαιτίας του αλκοολισμού, που έχουν γραφτεί ποτέ. Είναι εξομολογητικά, σχεδόν στο βαθμό της θρησκευτικής εξομολόγησης, όμως, τελικά, αν και ο ίδιος διαβλέπει το αυτοκαταστροφικό μονοπάτι που έχει πάρει, δεν μαθαίνει τίποτα από τη συγγραφή του βιβλίου (...) Σε στιγμές μάλιστα δείχνει περήφανος για το βάθος της πτώσης του και για το πόσο απαίσια είχε γίνει η συμπεριφορά του, επειδή ο ίδιος είναι γενναίος που την εξομολογείται».

Ο τίτλος του βιβλίου του Κέρουακ υπονοεί το τοπωνύμιο “Big Sur”, που προέχεται από τις ισπανικές λέξεις "el sur grande" και σημαίνει «Μεγάλος Νότος» (big south). Πρόκειται για ένα από τα πιο ονομαστά θέρετρα της κεντρικής Καλιφόρνια, σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία όπου τα νερά του Ειρηνικού γλύφουν τις απολήξεις της οροσειράς της Σάντα Λουσία.

Το «Μπιγκ Σερ», που εκδίδεται το 1962,  χρονολογικά είναι ίσως το τελευταίο πραγματικά σπουδαίο έργο του Κέρουακ – το “Desolation Angels” εκδίδεται μεν το 1965 όμως στην πραγματικότητα γράφτηκε περίπου τη ίδια εποχή με το «Στο Δρόμο». Ο Κέρουακ (Τζακ Ντουλουόζ στο βιβλίο) αφηγείται σε τούτες τις σελίδες στιγμιότυπα από τη διαμονή του σε ένα σπίτι στις δασώδεις πλαγιές του Μπίξμπι Κάνιον, όπου αποδρά απ’ τη Νέα Υόρκη καλεσμένος του Λόρενς Φερλινγκέτι (Λορέντζο Μονσάντο). Σε αντίθεση με άλλα βιβλία του, στο «Μπιγκ Σερ» η αίσθηση της περιπλάνησης είναι περιορισμένη. Οι ανάσες της γραφής του σταματούν το χρόνο. Η πρόζα του επηρεασμένη από το τοπίο αναδύει μυρωδιά από ξύλο και θαλασσινό αέρα. Το μυθιστόρημα εξάλλου συνοδεύει η εκτενής ποιητική σύνθεση «Θάλασσα» ("Sea: Sounds of the Pacific Ocean at Big Sur") μια συνειδητή προσπάθεια του Κέρουακ να μιμηθεί το στυλ του Τζέημς Τζόυς.

Στην αφήγηση συναντάμε κι άλλες σεσημασμένες περσόνες της μπητ γενιάς -  Άλεν Γκίνσμπεργκ (Ίργουιν Γκάρντεν), Νηλ Κάσαντι (Κόντι Πομερέι), Φίλιπ Γουόλεν (Μπομπ Φέιγκαν), Μάικλ ΜακΛιουρ (Πατ ΜακΛίαρ). Ο Τζακ Ντουλουόζ, alter ego του Κέρουακ, εμφανίζεται σαν ένας πετυχημένος συγγραφέας ο οποίος, όπως κι ο δημιουργός του, είναι αλκοολικός και βρίσκεται ένα βήμα πριν να καταρρεύσει ψυχολογικά. Στον πρόλογό του στην ελληνική έκδοση του βιβλίου ο Γιώργος Τζώρτζης συνεχίζει: «Το BIG SUR, όπως και τα περισσότερα βιβλία του Κέρουακ μετά το ON THE ROAD, είναι μια απαισιόδοξη και βαθιά απελπισμένη μονωδία».  

Ένα βιβλίο, μια ταινία, 12 τραγούδια

Η ταινία “One Fast Move or I'm Gone - Kerouac's Big Sur” γυρίζεται το 2008, σε σκηνοθεσία του Κερτ Γουόρντεν, από την εταιρεία παραγωγής Kerouac Films, στην οποία συμμετέχει κι ο Ελληνοαμερικανός Τζιμ Σάμπας, γιος του Πιτ Σάμπας, στενού παιδικού φίλου του Κέρουακ – μαζί  μεγάλωσαν στο Λόουελ της Μασαχουσέτης.

«Πεπεισμένοι ότι ο καλύτερος τρόπος για να διηγηθούμε την ιστορία της ζωής του Τζακ ήταν να διηγηθούμε μία από τις ιστορίες του Τζακ – διαλέξαμε το “Big Sur”, που αποτέλεσε έναν παρεμφατικό απολογισμό της ζωής του Τζακ, σε μια περίοδο που είχε “χάσει τον έλεγχο” συναισθηματικά και πνευματικά. Κι όμως παρότι είχε αρχίσει να παίρνει τον κατήφορο (μ’ ένα στυλ πραγματικά κερουακ-ικό) με κάποιον τρόπο κατάφερε να συγκεντρώσει όσα αποθέματα ψυχικής και σωματικής δύναμης του είχαν απομείνει και να βρει γαλήνη και λύτρωση».

Το φιλμ ωστόσο δεν αποτελεί μια πιστή μεταφορά του βιβλίου. Περισσότερο αναπλάθει το περιβάλλον μέσα στο οποίο γράφτηκε. Γυρισμένο με την κάμερα στο χέρι, έχει μορφή ημι-ντοκουμενταρίστικη. Εμφανίζονται και μιλούν για τον Κέρουακ και το έργο του κάμποσοι δημιουργοί πού είτε τον έζησαν από κοντά είτε επηρεάστηκαν από τα γραπτά του: Λόρενς Φερλινγκέτι, Ρόμπερτ Χάντερ, Άραμ Σάρογιαν, Τομ Γουέιτς, Σαμ Σέπαρντ, Πάτι Σμιθ. Η ποιήτρια του punk γλαφυρά αναθυμάται:   

 «Μου πήρε πολύ καιρό να τον νιώσω δικό μου. Τελικά οδηγήθηκα στην καρδιά του έργου του χάρη στους κυλίνδρους του. Τους κυλίνδρους της νεκρής πόλης. Που ξεδιπλώνονται σαν τα λινά καλύμματα μιας Αιγύπτιας πριγκίπισσας. Συμπτωματικά, χάρη στους κυλίνδρους του “Big Sur” συγκεκριμένα, ήρθα σε επαφή με τον ίδιο και τις λέξεις του. Δεν ήταν τέλειος άνθρωπος, είχε όμως στιγμές τέλειας διαύγειας».

Το soundtrack της ταινίας ανέλαβαν δυο καταξιωμένοι μουσικοί του σημερινού ανεξάρτητου κυκλώματος, ο Jay Farrar  των Son Volt και ο Benjamin Gibbard των Death Cab for Cutie, οι οποίοι στους στίχους χρησιμοποίησαν αυτούσιες φράσεις από το «Μπιγκ Σερ». Η μουσική τους δένει αρμονικά με τις εικόνες, μαρτυρά τη δική τους αγάπη για τον Κέρουακ και τη γενιά του μπητ, έχει την αμεσότητα και τη ζεστασιά που αποπνέει το καλό αμερικανικό λαϊκό τραγούδι. Ο Jay Farrar υπογραμμίζει: 

«Ο Τζακ Κέρουακ ήταν συνυφασμένος με την τζαζ. Η αυτοσχεδιαστική, χαλαρά δομημένη πρόζα του συχνά διαβαζόταν σαν τζαζ σε γραπτό λόγο. Ανακαλύπτοντας ότι ο Τζακ στην πραγματικότητα εκτιμούσε και απολάμβανε και τη folk music (όπως στο μυθιστόρημα “Big Sur”) και την cowboy/folk του Ramblin’ Jack Elliott (όπως στο “Book of Dreams”) μας έδωσε την ιδέα να ρολάρουμε προς αυτή την κατεύθυνση – δηλαδή να γράψουμε κομμάτια χρησιμοποιώντας στίχους από το ποίημα του Τζακ “The Sea” και αράδες από το “Big Sur” (…) Στο πνεύμα του Κέρουακ, ο κύριος όγκος των τραγουδιών γράφηκε μια και έξω μέσα σε πέντε μέρες με ελάχιστες αναθεωρήσεις. Ελπίζω ότι ο Τζακ δεν θα είχε αντίρρηση να μας συντροφεύσει σ’ αυτά τα τραγούδια γύρω από τη φωτιά…»

Η συλλεκτική κασετίνα “One Fast Move or I'm Gone - Kerouac's Big Sur” – (περισσότερα στο www.onefastmove.com) περιλαμβάνει το dvd της ταινίας (με μια ώρα επιπλέον σκηνές συν συνεντεύξεις με το σκηνοθέτη και τους λοιπούς συντελεστές), το σχετικό soundtrack σε cd με δώδεκα κομμάτια, καθώς και το μυθιστόρημα στην paperback έκδοσή του (στα αγγλικά) από την Penguin. Η συσκευασία συνοδεύεται κι από άλλα καλούδια, όπως είναι ένα ένθετο με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και πληροφορίες για τα γυρίσματα της ταινίας και για τη συγγραφή του μυθιστορήματος. Πραγματικό κειμήλιο είναι τέλος το αντίγραφο μιας σελίδας χτυπημένης στην γραφομηχανή του Τζακ.

«Οπότε έρχομαι στα κλεφτά στο Σαν Φρανσίσκο, όπως είπα, διασχίζω 3.000 μίλια από το σπίτι μου στο Λονγκ Άιλαντ (στο Νόθπορτ) σε ένα ευχάριστο κουπέ στο τρένο Καλιφόρνια Ζέφυρος παρατηρεί την Αμερική που κυλάει έξω από το δικό μου παράθυρο-πίνακα, πανευτυχής για πρώτη φορά στα τρία χρόνια (…) Πάνω η Κοιλάδα του Χάντσον και πέρα η Πολιτεία της Νέας Υόρκης και μετά οι Πεδιάδες, τα βουνά, η έρημος, τα τελευταία βουνά της Καλιφόρνιας, όλα τόσο εύκολα κι ονειρεμένα συγκριτικά με τα παλιά μου σκληρά οτοστόπ πριν βγάλω τόσα λεφτά ώστε να μπορώ να παίρνω υπεραστικά τρένα…»